ማሕሙድ ሳልሕ
July 20, 2019
ብዙሓት ሰባት
ይብሉኒ እዮም። ኣነ ኣንጻር ወያነ ጽሒፈ ኣይፈልጥን። ኣንጻር ህዝበይን ሃገረይን ታሪኸይን ርኡይ ጸለመን ግህሰታትን ክካየድ ከሎ ግን ክምልስ ግቡአይ ኮይኑ ይስመዓኒ። ሓንቲ መዓልቲ እውን ትኹን ንህዝቢ ትግራይን ቃልሱን ዘሊፈ ኣይፈልጥን። ሎሚ እውን ተደጋጊሙ ዝመጽእ ሓሶትን ብደዐን ካድራት ወያነ እርኢ ስለዘለኹ ክምልስ እግደድ ኣለኹ። ቀሓር ከለዓዕለሉ ዝኽእል ሰብ እንተሎ ንባብ ኣይቐጽል፡ ኣብዚ ደው ይበል።ስለምንታይ ኢኻ ኣንጻር ወያነ ትጽሕፍ፡ ግዜኻ ኣብ ካልእ ዘይተውዕሎ?
እንታይ ከ ተረኽበ ክበሃል ይከኣል እዩ። ትዕግስቲ ገርኩም ክትከታተሉኒ እምሕጸነኩም። ብመጀመርታ ግን ነቲ ነዛ ቪድዮ ዝሰደደለይ ተኸታታሊ ጽሑፋተይ ኣመስግን። ኣብቲ ካልኣይ ክፋል፡ ነዛ ቪድዮ ከም ኣብነት ወሲደ፡ እቲ ሓፈሻዊ ማሕበራውን ስነ-ልቦናውን ፍልልያት ዘምጸኦ ንቡር ምርጻም ኣተሓሳስባታትን ኣራኣእያን ብብልሂ እንተዘይተመምዮም፡ ክሳብ ክንደይ ንገሊኡ ከህልሎም ከምዝኽእል ከርኢ ክፍትን እየ። ዝተፈላለዩ ሕ/ሰባት ይኹኑ ምንቅስቃሳት፡ ከምኡ እውን ሰራዊታት፡ እቲ ዘሕለፍዎን ዝቐሰምዎን ፍሉይ ተመክሮታቶም ዘፍረዮ ናይ ልምድታትን ዓቕምታትን ብቕዓታትን ፍልልያት ኣለዎም። ኣይኮነን’ንዶ ሻዕብያን ወያነን፡ ኣብ መንጎ ኣሃዱታት ሻዕብያ ከይተረፈ እውን ነኣሽቱ ናይ ልምድታትን ብቕዓታትን ፍልልያት ነይሮም እዮም። ወተሃደር ብፍጥረቱ ምኩሕ እዩ። ኣብ መንጎ ክልተ ዝተፈላለዩ ሰራዊታት (ወያነን ሻዕብያን) ዘሎ ፍልልይ ገዲፍና፡ ኣብ ውሽጢ እቲ ተዋጋኣይ ወገን ናይ ሻዕብያ ማለት ኣብ መንጎ በራጊድን ክ/ሰራዊታትን ህግ ብሓደ ወገን፡ ኣብ መንጎ ህዝባዊ ሰራዊትን ክፍልታት ናይቲ ውድብን ከምኡ እውን ኣብ መንጎ ኣሃዱታት ህ/ሰራዊትን ካልኦት ከም ዞባዊ ሰራዊት ዝኣመሰሉ ወተሃደራዊ ኣሃዱታትን ዝህሉ ናይ ተመክሮን ብቕዓትን ሓላፍ-ዘላፍነት ከም ንቡር እዩ ዝውሰድ ነይሩ። ከምዚ ዝኣመሰለ ባህርያዊ ፍልልያት ብሓባር ኣብ ትሰርሓሉ ግዜ እዩ እቲ ምትእምማንን ናይ ብቕዓት ሓላፍ-ዘላፍነትን እናተላዘበን እና ተማዕራረየን ዝኸይድ። ሰራዊት ወያነ ኣብቲ ዝተመልመለሉ ቅዲ ኲናት ብቑዕ ነይሩ። ተጋደልቲ ህወሓት ንፉዓት ተዋጋእቲ ነይሮም። ዝኾነ ኮይኑ፡ ክሳብ ሎሚ ሕማቕ ተዋጋኣይ ህዝቢ ዝበሃል ርእየ ኣይፈልጥን። ኲናት ግን ኪኖ ውልቃዊ ትብዓት እዩ ዝሓትት። መጽናዕትታት፡ ምስኣል መደባት ስራሕ፡ ንብቕዓት ናይቶም ዝሳተፉ ኣሃዱትራት ኣብ ግምት ዝእተወ ውዳበን፡ ነቲ ተዋጋኣይ ኣካል ዝሕግዝ ናይ ደገፍ ሓይልታትን ስሉጥ መስመራት ሎጂስቲክስን ተጻዋርነትን (stamina) ከምኡ እውን ምኩር ኣመራርሓን…ወዘተ የድልዮ። ነዚ ማእከላይ ሓሳብ ድማ ኣብቲ ዝቕጽል ገጻት ከንጸባርቖ ክፍትን መዲበ ኣለኹ።
—————-
ብነሓሰ 2018፡ ነቲ “ኣቋም መለስ ዜናዊ ኣብ ልዕሊ ኤርትራ” ዝብል ብገታቸው ረዳ፡ ኣባል ፈጻሚ ቤት ጽሕፈት ህዝባዊ ወያነ ሓርነት ትግራይ፡ ዝተዋህበ ዝንቡዕ መደረ ዘቃልዕ “ህዝባዊ ወያነ ሓርነት ኤርትራ” http://www.meskerem.net/%E1%88%85%E1%8B ... %88%8D.pdf ብዝብል ኣርእስቲ ነቒፈዮ ነይረ። ኣብቲ መደረኡ ህዝባዊ ወያነ ልዕሊ ህዝባዊ ግንባር ንህዝቢ ኤርትራን ጉዳዩን ከምዝተቓለሰ ብዘይሰጋእ-መጋእ መዲሩ። ኣብዚ ጥራይ እንተዝሕጸር፡ “ማዕሌሽ ኣመሎም እዩ” ምበልና። ገታቸው ግን (መለስን ካድረታቱን ብዝመገብዎ ማለት እዩ፡ እምበር ንሱስ ተውሳኺቱ ኣብቲ ቃልሲ ኣይነበረን) ንሰውራ ኤርትራ ብክድዓት ከሲስዎ፡ ውድባት ኤርትራ ብፍላይ ድማ ህዝባዊ ግንባር ብጉዳይ ኤርትራ ሕድገታት ክገብር ምስ ደርግ ናይ ሰላም ፈተነታት ይገብር ከምዝነበረ ኣምሲሉ ሃውቲቱ። ሓሶት ትምገብ እንተኮይንካ፡ ሓይልኻን ወንኻን ካብ ሓሶት ኢኻ ትረኽቦም። እኽሊ ትርጉም የብሉን። ብዝኾነ፡ ካብ ህዝባዊ ግንባር ዝያዳ ንኤርትራ ተቓሊስና ይብሉና ስለዘለዉ፡ ንወየንቲ፡
ኢለዮም ነይረ።በሉ፡ እምበኣር፡ ህዝባዊ ወያነ ሓርነት ኤርትራ ክብለኩም፡ ትርሓሰኩም
እታ ጽሕፍቲ ክልጥፋ ስለዝኾንኩ ደጊምኩም ክተንብብዋ እምሕጸን። ግን ብሓፈሽኡ፡ ወያነ ንጉዳይ ኤርትራ ኣሚንና ክብሉ ከለዉ፡ ምስ ናታቶም ማንታ ኣተሓሳስባ ዝኸይድ ምዃኑ ዘይምዝንጋዕ። እምበር፡ ንሓንቲ ርእሳ ዘቕነዓት (assertive)፡ ምሉእ ናይ ርእሰ-ምውሳን ፖለቲካዊ ናጽነት ዘለዋ ኤርትራ ምምጸኣ ብዓንተብኡ ከም ስግኣት (threat) ይወስድዎ ከምዝነበሩን ካብቲ ምስ ህዝባዊ ግንባር ዝተሓጋገዝዎ ኣንጻር ህዝባዊ ግንባር ዝሰርሕዎ ከምዝበዝሕ ኣብታ ጽሕፍቲ ተንቲነዮ ነይረ። ካልኣይቲ ክፋል ከስዕብ እውን መዲበ ነይረ እየ፡ ግን ምስቲ ናይ ሰላም ኩነታት፡ ንሰላም ዕድል ክህብ መሪጸ። ወያነ ናይ ህዝቢ ትግራይ፡ ሻዕብያ ድማ ናይ ህዝቢ ኤርትራ ምዃኖም ኣብ ዝተፈላለዩ ጽሑፋት ኣስሚረሉ ኣለኹ። ብተወሳኺ፡
ኢለ ጸዊዐ ነይረ።ዘተኣማምን ሰላም ክፍጠር እንተኾይኑ፡ ፖለቲካውያን ሓይልታት ናይ ክልቲኡ ወገን ሰላም ክገብሩ ኣለዎም
ሕጂ እውን እምንቶይ ካብኡ ኣይፍለን። ሰላም ግን ብድሌት ጥራይ ኣይመጽእን። ሰላም ኣብ መንጎ ክልተ ማዕረ እዩ ዝግበር። ምስ ዓማጺ ሰላም ዝግበር ኮይኑ ኣይስመዓንን። ስለ’ዚ፡ ዝኾነ ናይ ሰላም ፈተነታት፡ ነቲ ጠንቂ ጽልኢ ኮይኑ ዘሎ ናይ ወያነ ምሕንጋድ ብይን ኮሚሽን ዶባትን ኣብ ስምምዕ ኣልጀርስ ዘለዎ ዝንቡዕ ኣተረጓግማን ዝምሽጥን ዝቅምቅምን ክኸውን ኣለዎ። ብዝኾነ፡ እዚ ፖለቲካዊ ውሳነ ስለዝኾነ፡ ካብ ዓቕሚ እዚ ጽሑፍ ወጻኢ እዩ’ሞ ናብቲ ቀንዲ መንቀሊ ክሰግር።
ኣብ ዝሓለፈ ኣዋርሕ፡ ብዙሓት ገዳይም ተጋደልቲ ህዝባዊ ወያነ ብዛዕባ ተመክሮኦም ክገልጹ ጸኒሖም። ብዙሕ ክፋላት ዝነበሮ ዶኩመንተሪ እውን ተፈንዩ ነይሩ። ሳሕል ምብጻሕ መቸም ከም ዓቢ ጉዳይ እንድዩ ዝረአ፡ ብዙሓት ካብቶም ኣብ ቃለ-ምልልስ ዝቐርቡ ዝነበሩ ገዳይም ተጋደልቲ ወያነ ከም ፍሉይ ናይ ክብሪ ሽልማት (badge of honor) ስለዝቖጽርዎ ይኸውን፡ ሳሕል ክለዓል ከሎ ፍቱሕ ኩርኩር እዮም ዝኾኑ። ብወገን ተጋደልቲ ሻዕብያ ብዙሕ ስለዘይዝረብ ግዲ ኮይኑ፡ ዳርጋ ናጻ ሜዳ ረኺቦም ንታሪኽና ከናሽዉን ከዘንብዑን ንርኢ ኣለና። እዚ ኸኣ ብቐሊል ዝረአ ነገር ክኸውን የብሉን። ድሮ’ኳ ገለገለ ኤርትራውያን፡ ንተጋደልቲ ወያነ እናጠቐሱ
እናበሉ ክካትዑና ሓግዮም እዮም። ስለ’ዚ፡ እንታይ ይገበር፡ ክምልስ እግደድ።ጀነራል ክስቶ ከምዚ ኢሉ እንድዩ
ነቲ ብዛዕባ ደሞክራሲ ዝብልዎ ንጎኒ ገዲፈ ኣብቲ ወተሃደራዊ ዲስኩሮም ከድህብ እየ። ንእግረምመገድይ ግን እዚ ክብል እደሊ፥- ደሞክራሲ ወያነ ንኢትዮጵያ ብፍላይ ድማ ንህዝቢ ትግራይ ኣብ ምንታይ ደረጃ ኣውዲቑዎም ከምዘሎ ርኢናዮ ኣለና። ስለ’ዚ፡ ብዙሕ ሓተታ ኣየድልዮን። ሎሚ ኣብ ኢትዮጵያ፡ ወያነ ከም ዓበቕ እዩ ዝረአ። ትግራዎት ብዘይገበርዎ ኣብ ሃገሮም ከም ድላዮም ክንቀሳቐሱ ኣይክእሉን። ካብ ክልል ትግራይ ወጻኢ፡ ነታ ቛንቛኦም’ኳ ኣብ ዕጹው መዓጹ ጥራይ እዮም ዝጥቀሙላ። ወያነ ኣብ ልዕሊ ክብሪ ትግራዎት ነዚ ኩነት እዚ እዩ ፈጢሩ። ይኹን እምበር፡ ናታቶም ጉዳይ እዩ እሞ ኣብቲ ንሃገረይን ታሪኸይን ዝምልከት ኣርእስቲ ክምለስ እየ። ንሎሚ ነቲ ካድራት ወያነ ብዛዕባ ወተሃደራዊ ቅድን ኣተሓሳስባን (doctrine) ሻዕብያ ዝፈላሰፍዎ ክጥምት እየ። ኣብቲ ካልኣይ ክፋል ንሓደ ካብኦም ከም ኣብነት ወሲደ፡ ብዛዕባ ምትሕግጋዝ ወያነ ብዓይኒ ተጋዳላይ ሻዕብያ ክርኢ ክፍትን እየ። ንኹሎም እቶም ኣብቲ ጽንኩር ግዜ ኣብ ጎንና ዝተዋግኡን ዝተሰውኡን ጀጋኑ ተጋደልቲ ህዝባዊ ወያነ ሓርነት ትግራይ ዘለኒ ኣኽብሮት፡ ከምኡ እውን ነቲ ህዝቢ ትግራይ ንተጋደልቲ ሻዕብያ ዝነበሮ ፍቕርን፡ ምስ ህዝቢ ኤርትራ ደው ብምባል ዝገበሮ ምርብራብን መጎሰይ ክገልጽ እፈቱ። ሽግርና ምስቶም ቄናናት መራሕቲ ወያነ እዩ። እምበር ምስ ህዝቢ ትግራይን ቃልሱ፡ ዝኾነ ይኹን ምምታእ ኣይነበረናን የብልናን።
“እስትራተጂ ሻዕብያ ጌጋ እዩ ነይሩ”
ናይ ኲናት ቅድን እስትራተጅን (doctrine) ብቐንዱ ኣብ ዓቕምኻን ዓቕሚ ጸላኢን ይምርኮስ። እቲ ምንቅስቃሳት ወያነ ዝከላኸል ዝነበረን እቲ ንሻዕብያ ገጢሙ ዝነበረን ጸላኢ ወላ’ኳ ብሓደ ፕረሲደንትን ብሓደ ጠቕላሊ ስታፍን ዝመሓደር እንተነበረ፡ ደርጊ ንዓቕሚ ወያነ ዝግትር ሓይሊ ጥራይ እዩ ኣብ ትግራይ ኣቐሚጡሉ ነይሩ። ክሳብ 1988፡ ኣብ ትግራይ ወተሃደራዊ እዚ ዝበሃል ኣይነበረን። እቲ እዚ ምስ ቆመ እውን ብሻንበል እዩ ዝምራሕ ነየሩ፡ ሻንበል ለገሰ ኣስፋው። እዚ ንምንእኣስ ኣይኮንኩን ዘቕርቦ ዘለኹ። ግን ባህሪ ናይቲ ኣብ ኤርትራን ትግራይን ዝነበረ ኲናት ዝፈላለ ምንባሩ ንምርኣይ እዩ። ኣብ ኤርትራ ዓስርተታት ጀነራላት ደርግን ኣማኸርቲ ሶቬትን ዝመርሕዎ ዲቕ ዝበለ ኣብ መንጎ ክልተ ሃገራት ከምዝግበር ምዱብ ኩናት (conventional warfare) ይካየድ ነይሩ። ኣብ ትግራይ ዝነበረ ግን ፈኲስ ናይ ደባይን ተንቀሳቓስን ኲናትን እዩ ነይሩ።
ብመጀምርያ ግን ቅሩብ ብዛዕባ ኣመዓባብላ ቅድታት ናይ ሓርነታዊ ኲናት
ናይ ደባይ ምንቅስቃሳት ወይ ብረታዊ ተቓውሞታት ልክዕ ከም ሂወታውያን፡ ይውለዱ፡ ታተ ይብሉ፡ ይግብዙ፡ ይዓብዩ። እቲ ቀዳማይ መድረኽ ቅዲ ኲናት ናይ ሓርነታውያን ወይ ናይ ተቓውሞ ውድባት ናይ ደባይ ቅዲ ኲናት እዩ። ኣብ ጅማሮአን፡ ነኣሽቱ ስለዘለዋን ኣንጻር ዝሓየለ ጸላኢ ይመጣጠራ ስለዘለዋን፡ ብዓቕሚ ሰበንን ብናይ ቶኽሲ ዓቕመንን ገና ድኹማት ስለዘለዋ፡ ግድን እዚ ቅዲ እዚ እየን ክኽተላ። እዚ ንንጹላት መዓስከራት ኣጽኒዕካ ሓደጋ ብምውዳቕ፡ ቃፍላያት ምጥቃዕን ካልእ ንኣገደስቲ ውልቀሰባት ምጭዋይ፡ ምቕንጻልን ንወታሃደራውን ቑጠባውን ትካላት ምዕናው…ወዘተ የጠቓልል። ክሉ ብቓጻ ዝግበርን ነቲ ስርሒት ፈጺምካ ብቕጽበት ምስዋርን የጠቓልል። ክሉ ግዜ ኣብ ማእከል ህዝብን ምስ ኣከባብን ተመሳሲሉ ዝነብርን ኣዝዩ ተንቀሳቃስን ፈኲስን ውደባ ዘለዎ ቅዲ ኲናት እዩ። እዚ ሜላ እዚ ንሓደ ገዚፍ ጸላኢ ኣብ ዝጥዕመካ ግዜን ኩነታትን ክተቃስሎ እትጥቀመሉ ቅዲ ኢዩ። ኣብ ሓደ ግጥም እስትራተጂካዊ ማህሰይቲ ዘየወርድ ግን ቀሰይ ኢሉ ተደማሚሩ ንሞራል ጸላኢ ዘዳኽም እዩ።
ቀጺሉ ዝመጽእ እቲ ተንቀሳቓሲ ኲናት ዝበሃል እዩ። እዚ እውን ዓቕሚ እዩ ዝፈልዮ እምበር ተመሳሳሊ ናይ ደባይ እዩ። ግን ዝያዳ ዓቕሚ ስለዘለዎ፡ ዝዛመድ ግን ዝተፈላለየ ሽቶታት ከጥቀዓ ዝኽእላ ብዝሒ ኣሃዱታት ዘሳትፍ ይኸውን። ውዳበኡ እውን ዝሰፍሐን ዝተራቐቐን ይኸውን፡ ዝሓሸ ናይ ደገፍ ኣሃዱታት ዘለዎ እዩ። ኣብ ደረጃ ተንቀሳቓሲ ኲናት ዝበጽሐ ሓይሊ፡ ደባይ ኲናት እውን ኣካል ናይቲ እስትራተጅኡ ኮይኑ ይቕጽል እዩ። እቲ ናይ መወዳእታ ድማ ቀዋሚ ኲናት እዩ። ቀዋሚ ኲናት ኣብ መንጎ ክልተ ናይ ማዕርነት ወይ ጃላነት ዓቕሚ ዘለዎም ሓይልታት ይግበር። እዚ ቅዲ እዚ እቲ ናይ ሓርነት ምንቅስቃስ ኣዝዩ ስለዝሰወደ፡ ዝሓረሮ መሬትን ዘመዝገቦ መኽሰባትን ተኸላኺሉ ንኻልእ ዝያዳ ዓወታት ኣብ ዘመጣጠረሉ መድረኽ እዩ ዝምረጽ። እቲ ኲናት ኣዝዩ ከቢድን ምንሕናሕን ዝበዝሖ ስለዝኸውን ዝበዝሕ ግዜ ቀዋሚ ግንባራት ምምስራት ባህሪ ናይ ከምዚ ዓይነት ልዑል መድረኽ ኲናት እዩ። ይኹን እምበር እቲ ናይ ደባይን ተንቀሳቓስን ባህሪ ዘለዎ ስርሒታት ከም እስትራተጂ ይጥቀመሉ እዩ። እምበኣር ድሕሪ እዚ መእተዊ ናብቲ ቀንዲ ምጉት ክንኣቱ።
ይብሉ ነይሮም ካድረታት ወያነ።ህዝባዊ ግንባር፡ ኣብ ቀዋሚ ድፋዓት ኣክንዲ ዝጽመድ ናብ ህዝቡ ክሕወስ ኣለዎ፡ ደባይን ተንቀሳቓስን ኲናት ክገብር ኣለዎ
እዚኣ ሓንቲ ካብተን ተደጋጊመን ዝመጻ መደረታት ወያነ እያ። ብዛዕባ ሳሕል ኣብ ዝዛረቡሉ ነዚኣ ከይጠቐሱ ኣይሓልፉን። እሞ ሓቂ ድዩ? እስከ ነዘን ዝስዕባ ነጥብታት ንመልከት።
ሓደ ሓርነታስዊ ኲናት ካብ ቀዋሚ ቅዲ ኲናት ናብ ደባይ ወይ ተንቀሳቃሲ ክቕየር ዓቕሙ እዩ ዝውስኖ። እንተተዳኺሙ ጥራይ እዩ ንድሕሪት ዝምለስ።
ወያነ ክምስረት ከሎ (1975) ህዝባዊ ሓይልታት (ህግሓኤ)፡ ናብ ተንቀሳቓሲ ኲናት ማዕቢሉ ነይሩ። ወያነ ብጋንታታት ክንቀሳቐስ ከሎ (1977) ውድባት ኤርትራ ህዝባዊ ግንባርን ተጋድሎ ሓርነትን ብደረጃ ብሪጌዳት ተወዲበን ዓበይቲ ከተማታት ኤርትራ ሓራ የውጸኣ ነይረን፡ ብዘይካ ዓሰብን ኣስመራን ባረንቱን፡ ኤርትራ ሓራ ወጺኣ ነይራ። ስለ’ዚ፡ እቲ ወያነ ኣብ 1988 በጺሕዎ ዝነበረ ደረጃ ዓቕምን ውዳበታትን፡ ሰውራ ኤርትራ ኣብ 1977 በጺሕዎ ነይሩ። ህግሓኤ፡ ዓስርተ ዓመት ንድሕሪት ዘምልስ ምኽንያት ኣይነበሮን።
ምስ ምትእትታው ሕ/ሶቬት (1978)፡ ምዝላቕ ምስ ተኣወጀ እውን ህዝባዊ ግንባር እንዳ ተዋገአ እዩ ኣዝሊቑ። ኣብ ዔላበርዕድ፡ ገንፈሎም፡ ማዕሚደን ካልእ ቦታታትን ንጸላኢ እና ሃሞኸ እዩ ናብቲ ናይ መወዳእታ ዝበሎ መስመር ምክልኻሉ ዝበጽሐ። ካብቲ መስመር እቲ ተደፊኡ እንተዝነብር ብዘይካ ናብ ተንቀሳቓሲ ቅዲ ኲናት ምውራድ ካልእ ምርጫ ኣይምነበሮን። ግን ንዓስርተ ዓመታት መስመሩ ኣጽኒዑ፡ ኣዝዩ ስሉጥን ዝተራቐቐን ናይ ደገፍ ደጀን መስሪቱ። እቲ ኲናት ኣብ መንጎ ክልተ ዝፋለጡ ተቐናቐንቲ ይካየድ ስለዝነበረን ኣብቲ ክልቲኡ ወገናት ዝፈልጥዎን ዘጽንዕዎን ቅርጻ መሬት (terrain) ስለዝተኻየደን፡ ኣዝዩ ሓያል እዩ ነይሩ። ህዝባዊ ግህባር ሓያል ጸላኢ ስለዝገጠሞ፡ ክመሃርን ክጣበብን ነይር። ኣብቲ ዝካየድ ዝነበረ ግጥማት ዝማረኾ ብዝሕን ዓይነትን ኣጽዋራት፡ ንናይ ቶኽሲ ዓቕሙን ብቕዓቱን ክብ ኣቢሉ። ከቢድ ኲናት ይካየድ ስለዝነበረ ድማ ሓያልን ዝተራቐቐን ናይ ደገፍ ሓይልታት (ከቢድ ብረት፡ መካናይዝድ፡ ጸረ ነፈርቲ፡ ናይ ሃንደሳን ስለያን መራኸቢታትን..) የድልዩ። ሰራዊት ክዓጥቕን ክምገብን ክሕከምን ክኽደንን ስለዘለዎ ስሉጥ ናይ ሎጂስቲክ መስመራትን መደበራትን መጓዓዝያን ጋራጃትን…ወዘተ የድልዩ። ነዚ ኽሉ ዘመሓድር መሪሕነታትን ኣብያተ ጽሕፈትን ከድሊ እውን ርዱእ እዩ። ብሓጺሩ፡ ደጀን የድሊ። ስለ’ዚ፡ ህዝባዊ ግንባር ደጀን ዝፈጠረ፡ ከምቲ ወያነን ገለ-ገለ ዝወየኑን ተጋደልቲ ሻዕብያ-ነበር ዝብልዎ፡ መሪሕነት ህዝብዊ ግንባር ንምቾት ዝፈጠሮ ዘይኮነስ፡ ኣብ ልዕሊ ህዝባዊ ግንባር ዝተስገደደ፡ ባህሪ ኲናት ዝፈጠሮ እዩ። ደጀን ህዝባዊ ግንባር ወተሃደራዊ እዚ ጥራይ ኣይነበረን። መናሃርያ ናይ ክሉ ህዝባዊ ውዳበታትን፡ ዲፕሎማስያዊ ንጥፈታትን መበገሲ ናይ’ቲ ንህዝቢ ዝወሃብ ኣገልግሎታትን እውን ነይሩ እዩ። ብዘይካ እተን ዓበይቲ ከተማታት፡ መሬትን ህዝብን ኤርትራ ብህዝባዊ ግንባር ይመሓደር ስለዝነበረ፡ ከም ኣፍልጦ ዘይነበሮ መንግስቲ (defacto) ኮይኑ እዩ ሰሪሑ።
ቀዋሚ ኲናት ምክያዱ እምበኣር፡ ንጸላኢ ካብ ምጥቃዕ ናብ ጃላነት ከምዘውረዶ እዩ ዘርኢ። ዓቕሚ ጸላኢ ምድኻሙን ዓቕሚ ህዝባዊ ግንባር ድማ ብኣንጻሩ ይጉልብት ምንባሩን እዩ ዘርኢ።
እዚ ከምዚ እንከሎ፡ ከምቲ ወያነ ዝብሎ፡ ህዝባዊ ግንባር ካብ ተንቀሳቓሲ ኲናት ደው ኣይበለን፡ ነቲ ቀንዲ ዓቕሚ ጸላኢ ኣብ ጎቦታት ሳሕል ስለዝሓዞ፡ ኣብ ድሕሪ መስመር ናይ ምግባር ዕድላቱ ሰፊሑ። ብቀዋሚ ኣብ ድሕሪ መስመር ዝንቀሳቐሳ ኣሃዱታት ህዝባዊ ሰራዊትን ዞባዊ ሰራዊትን ነይረን እየን። መዓስከራት ጸላኢ ምድምሳስ መዓልታዊ ዜና እዩ ነይሩ። ናይ ሃንደሳ፡ ኮማንዶ፡ መራኸቢታት፡ ጀማሂር (ህዝባዊ ምምሕዳር)፡ ክ/ትምህርትን ህዝባዊ ክሊኒካትን ስርሐን ኣየቛረጻን። በብግዚኢ ክ/ሰራዊታት ካብ ግንባራት ሳሕል ናብ ከበሳ ወጺአን መዓስከራት ጸላኢ ረጋጊጸን ይምለሳ ነይረን። እቲ ቀዋሚ ዝበሃል ግንባራት እውን ክንደይ ግዜ ተደማሲሱ እዩ። ስለ’ዚ፡ ወያነ፡ ነቲ ዘይፈልጥ ህዝቢ ትግራይ ንምድንጋርን ኣብ ግብሪ ኣብ ባይታ ዘየጥረዮ ዓቕምታት ከምዝነበሮ ንምውርዛይ እምበር፡ ዲስኩሩ ከንቱ እዩ።
እታ ክሉ ግዜ ትገርመኒ ድማ እታ “ናብ ህዝብኹም ዘይትወጹ” ትብል እያ። ህዝቢ ሳሕልስ ያኢ ህዝቢ ናይ ህዝባዊ ግንባር ኣይኮነን? ህዝቢ ማርያን ዓንሰባንሲ ህዝቢ ኤርትራ ኣይኮነን!? ወላ ኣብቲ ቀዋሚ ግንባራት ተሓጺሩ እንተዝነብር፡ ኣብ ማእከል ህዝቡ ኣይነበረን? መን እዩ እቲ ወያነ “ህዝቢ ኤርትራ” ዝብሎ ዘሎ? እምበር’ዶ ኤርትራ ይፈልጥ እዩ?
እንሓንሳብሲ ዓቕሚ ናይቲ ዝማጎተካ ሰብ እዩ ዝመርሓካ እምበር ሎሚ ኣብ ከምዚ ግዜና ኣይመጥፋእናን ነይርና።
ኣብ መወዳእታ፡ ወያነ፡ ብዛዕባ ሻድሻይ ወራር ክዛረብ ደስ እዩ ዝብሎ። ንተጋዳላይ ሻዕብያ ግን ሻድሻይ ወራር ሓደ ካብ ብዙሕ ወራራት እዩ ነይሩ፡ ወያነ ቅድሚ ምሕዋሱ ድሮ ሓሙሽተ ዓበይቲ ወራራት ኣፍሺሉ ነይሩ። ዓበይቲ ጸረመጥቃዕትታት ገይሩ ነይሩ፡ ድሕሪ ወያነ እውን ክልተ ካልኦት ካብ ሻድሻይ ወራር ዝኸፍኡ ወራራት ኣፍሺሉስ ነቲ ኣብ ቀዋሚ ድፋዓት ኣሲርዎ ዝነበረ ግንባራት ጸላኢ ጠሓሒሱ ንባብ ከረን ዓባይ ክኹሕኲሕ ጀሚሩ። ሽዑ እዩ ወያነ ካብቲ ንዓመታት ጸቒጥዎ ዝነበረ ድቃስ ክበራበር ዝጀመረ።
ድሕሪ ምድምሳስ ናደው፡ ናይ ዓወት ሽታ ካብ ግንባራት ከረን ናብ ትግራይ ክነፍስ ምስ ጀመረ፡ ወያነ ነቲ “ ሻዕብያ ናጽነት ኣየምጽእን” እንዳበለ ኣብ ልዕሊኡ ዘመተ ከካይድ ዝጸንሐ ውድብ፡ ከይወዓለ ከይሓደረ፡ ብራድዮኡ ኣቢሉ “እንቛዕ ኣሐጎሰኩም” ክብል ተጓይዩ። ምድምሳስ እዚ ናደው ናይ ምትሕግጋዝ መንፈስ ወያነ ቀስቂሱ። ምስ ሻዕብያ ተሓጋጊዙ ንከተማ ሸረ ምስ ሓረረ ናብ ርዝን ዝበለ ወተሃደራዊ ሓይሊ ክቕየር ጀሚሩ። እቲ ወያነ ዝንየተሉ ትርጉም ዘለዎ ኲናት እቲ ንኮር 604 ንምድምሳስ ዝተኻየደ ውግእ እዩ። ንሱ እውን ምስ ሻዕብያ። ተጋዳላይ ሻዕብያ ግን ክንደይ ኮራት ደምሲስካ ኢልካ እውን ኣይተሓቶን። ክንደይ ደኣ ክብለካ።
ከምቲ ኣብ መእተዊ ዝበልክዎ፡ ንተጋዳላይ ህወሓት ንምንሻው ዘይኮነ፡ ባህሪ ናይቲ ንኽልቲኡ ውድባት ገጢሙ ዝነበረ ኣሰላልፋ ጸላኢ ይፈላለ ስለዝነበረ እዩ። መንቀሊ ናይዛ ጽሕፍቲ ብዙሓት ብኣቃጫጭ ንታሪኽና ከቖናጽቡ ዝተዓዘብክዎም መራሕቲ ህወሓት’ኳ እንተኾኑ፡ ኣብ ዝቕጽል ንናይ ሓደ ካብኦም ኣብነት ብምግባር እንታይ እዩ ክሳብ ክንድ’ዚ ዓጀውጀው ንዝብል ሕቶ ክምልስ ክፍትን እየ። ክልቲኡ ህዝብታት ብዙሕ ዘቀራርቦም እንከሎ ናይ ታሪኽ ሓደጋ ኮይኑ ኣብዚ ደረጃ ወሪድና ኣለና። ነቶም ብሕሳብና ደረጅኦም ከልዕሉ ዝደልዩ ኣይፋል ምባል ኣድላዪ እዩ።
ሓጺር፡ ሓጺር ኮይኑ ሂወቱ ክመርሕን ብሕጽሩ ተመስገን ኢሉ ክነብር ዘሕፍር ኣይኮነን።
እዚ ውልቃዊ ርኢቶይ እዩ። ንህዝባዊ ግንባር ወኪለ ዝጽሕፎ ዘለኹ ኣይኮነን።
ክብሪ ንሰማእታትና!
ሓምለ 2019
ገጽ-መጽሓፍ፡ “ሕጽርኻ ክተመሳስል፡ ንነዋሕቲ ክተሕጽር ኣለካ” ፍቱን ፍልስፍና ካድራት ወያነ-2ይ ክፋል
ኣብ ዝሓለፈ ክፋል፡ ብዛዕባ እቲ ካድራት ወያነ ብዛዕባ ወተሃደራዊ እስትራተጂ ህዝባዊ ግንባር ክፈላሰፉ ዘምጽእዎ ተደጋጋሚ ነቐፌታ ኣልዒለ፡ እቲ ብሂል ንነብሰ-ምልዓልን ንምምዳርን ዝመጽእ እምበር ዝኾነ ወተሃደራዊ ስነሞገት ከምዘይብሉ ከብርህ ፈቲነ። ቀንዲ ዝተኸተልክዎ እስትራተጂ ኸኣ ንባህሪ ናይቲ ኣብ ኤርትራን ኢትዮጵያን ዝካየድ ዝነበረ ኲናት ብምግላጽ ነባባይ ናይ ገዛእ ርእሱ መደምደምታ ክገብር ምግዳፉ እዩ ነይሩ። ወያነ ነቲ ኣብ ትግራይ ዝነበረ ፈኲስን ስሑውን ህላወ ጸላኢ ዝገጥም ፈኲስን ተንቀሳቓስን ኲናት ይኽተል ነይሩ። ህዝባዊ ግንባር ድማ ነቲ ኣብ ኤርትራ በብመድረኹ እና ጎሃረን እና ዓበየን ዝመጸ ኲናት ዝገጥም በብመድረኹ ዝምዕብል ወተሃደራዊ እስትራተጂ እና ተኸተለ ናብ ናጽነት በጺሑ። ስለ’ዚ፡ ህዝባዊ ግንባር ንወያነ ምኽሪ እንተሃበ ኣይመኽፈኣሉን። ይህብ እውን ነይሩ እዩ። ምኽንያቱ ሻዕብያ በቲ ወያነ ዝኽተሎ ዝነበረ ናይ ደባይን ተንቀስሳቓስን ቅዲ ኲና ሓሊፉ እዩ። ንሱ ጥራይ ዘይኮነ፡ ነቶም ወያነ ዝጥቀመሎም ዝነበረ ቅድታት ኲናት፡ ከም ተወሳኽትን ደገፍትን እስትራተጂታት ናይቲ ቀንዲ ጾሩ ኮይኑ ዝነበረ ቀዋሚ ኲናት ጌሩ ይጥቀመሎም ነይሩ እዩ። ካድራት ወያነ ግን ብዛዕባ እቲ ዘይበጽሕዎን ዘይፈልጥዎን ቀዋሚ ኩናት ዲስኩር ክህቡ ኣየምሕረሎምን ነይሩ።
ዝቕጽል ክፋል ነቲ ኣይተ ይስሃቅ ኣበራ ዝብሎ ዘሎ ኣብ መቓኑ ኣእትየ ክርእዮ እየ። በመጀመርታ ግን ሓፈሻዊ ኣማቲ ሓሳባት፦
1. ናይ እስትራተጂ ጉዳይና፡ ከምቲ ኣብ መእተዊ ተጠቒሱ ዘሎ፡ ኣብ ኤርትራ ትግራይን ዝነበረ ኣሰላልፋ ሓይሊ ጸላእን ክብደትን ምረትን ናይቲ ኲናት ዝተፈላለየ ምንባሩ፡ ህወሓት ነቲ ኣብ ትግራይ ዝነበረ ውድዓዊ ኩነታት ጸላኢ ዝገጥም ተንቀሳቃስን ደባይን ኲናት የካይድ ነይሩ። ሻዕብያ ድማ ነቲ ኣብ ኤርትራ ዝነበረ ቀንዲ ዓቕሚ ኤትዮጵያ ዝብድህ ወተሃደራዊ እስትራተጂ ይኽተል ነይሩ።
2. ናይ ብቕዓት ደረጃ፡ ነቲ ኣብ ትግራይ ዝካየድ ዝነበረ ኲናት ዝበቅዕ እዩ ነይሩ። ብኣንጻሩ ድማ ሰውራ ኤርትራ ነቲ ኣብ ኤርትራ እንዳ ኸበደን እንዳ ተናቅወሐን ዝመጸ ኲናት ዝብድህ ብቕዓታት ሃኒጹ ነይሩ።
3. ብዛዕባ ናይ ሓባር ወተሃደራዊ ስርሒታት (joint operations)፡ ኣብ ዝተፈላለየ እዋናት ብሓባር ምስራሕ ኣብ ዝመጸሉ ግዜ፡ ናይ ኣሰራርሓ ባህሊ ጸገማት ይኹን ናይ ብቕዓት ዘይምዕሩይነት ክርከብ ትጽቢት ዝግበረሉ እዩ። ሰራዊታት ናይ ዝተፈላልያ ሃገራት ናብ ሓደ ዓውደ-ውግእ ቅድሚ ምእታዎም፡ ንብቕዓቶምን ኣሰራርሓኦምን ዘወሃህድ ብዝተፈላለየ ደረጃታት ዝውደብ ልምምዳት (war games) ይገብሩ እዮም። ድሕርኡ እውን ሓባራዊ እዚ ‘ኳ ዝቐውም እንተኾነ፡ እቶም ሰራዊታት ዝነበሮም ምምሕዳራዊ ሰንሰለት ዓቂቦም ኣብ ትሕቲ እቶም ዝፈልጥዎም መራሕቶም ኮይኖም ነናቶም ሽቶታት ተዋሂብዎም ምስቲ ኣብቲ ኲናት ዘሎ ሕብረ-ሰራዊታት ንጋድምን ትኹልን እና ተእሳሰሩን እናተዋሃሃዱን እዮም ስርሖም ዝቕጽሉ። ኣብቲ ናይ ሻድሻይ ወራር ተመክሮ ግን፡ ተጋደልቲ ወያነ ንሓጺር ግዜ ሰንሰለት ምምሕዳራቶም ዓቂቦም ክኾኑ ይኽእሉ እምበር ደሓርሲ ቀልጢፎም እዮም ምስ ሰራዊት ሻዕብያ ዝተሓናፈጹ። እዚ ድማ ምኽንያት ነይርዎ። ንተንቀሳቓስን ደባይን ቅዲ ኲናት ዝረዓመ ሰራዊት ወያነ ኣብ ቀዋሚ ድፋዕ ኣትዩ ክለምዶ ግዜ ይወስደሉ እዩ። በዚ መንጽር እምበኣር፡ ነቲ ካብ ትግራይ ዝመጸ ኣሃዱታት ህወሓት ፍሉይ ቆላሕታ ክግበረሉ ንቡር ወታሃደራዊ ኣሰራርሓ እዩ። ከምቲ ኣቶ ኢሳቕ ዝብሎ፡ ምስ ምትእምማንን ዘይምትእምማንን ዝጽብጸብ ኣይኮነን። ወላ ኣብ ውሽጢ ኣሃዱታት ህዝባዊ ግንባር እውን ናይ ተመክሮታት ፍልልያት ዝረኣየሉ ግዝያት ነይሩ እዩ። ኣብ ተርግእን ተንቀሳቓስን (maneuvering warfare) ዘድመዓ ኣሃዱታት ነይረን። ካልኦት ድማ ንቀንዲ መሕለፊ ጸላኢ ዝበሃል ቦታታት ገጥ ኣቢለን ናይ ምሓዝን ደብዳብ መዳፍዕን ነፈርትን ዝጻወራን ዓቕልን መከላኸሊ ድፋዓት ኣብ ምስራሕን መከላኸሊ መስመራት ኣብ ምምዕርራይን ተመክሮን ክእለታትን ዘማዕበላ ኣሃዱታት ነይረን። ብወገን ጸላኢ እውን ብተመሳሳሊ ብዝተፈላለየ ወተሃደራዊ ብቕዓታት ዝተመልመላ ከም ናይ ጎቦታት ውግእ፡ ጸረ-ደባይ ውግእ ናይ ኣየር ወለድ…ኮማንዶ…ወዘተ ነየረን እየን። ከምቲ ኣብ ቀዳማይ ክፋል ዝተገልጸ ድማ፡ ወተሃደር ብሱሩ ምኩሕ ስለዝኾነ፡ ኩሉ ግዜ ኣሃዱኡ ልዕሊ ካልኦት ምዃና ናይ ምዝራብ ዝምባለ ኣለዎ።
4. ብተወሳኺ፡ እቲ ኣብ መንጎ ኤርትራውያን (ብቐንዱ፡ ከተማዊ ትግርኛ) ከምኡ እውን ብገለ-ገለ ክፋላት ህዝቢ ትግራይ ዝነበረ ናይ ምንዕዓቕ ስምዒታት እውን ነጸብራቑ ጸጸኒሑ ይረአ ነይሩ እዩ። ብፍላይ እታ “ኤርትራውያን ይንዕቑና እዮም” ትብል ስምዒት ካብ ትግራይ ተሰኪሞማ ዝመጹ ስለዝኾነት፡ ነቲ ዝጸንሖም ዝንቡዕ ግምታት ዘረጋግጽ ነኣሽቱ ነገራት ክረኽቡ ከለዉ፡ ናብቲ ኣቐዲሞም ዝኣመትዎ መደምደምታ ሸተት ክብሉ ዘቀላጥፍ እዩ ነይሩ (confirmation bias)::
• ሓፈሻዊ ጦብላሕታይ ብዛዕባ ተጋደልቲ ወያነ ኣብ ድፋዓት ሳሕል
ሀ- ብሓፈሽኡ ተጋደልቲ ወያነ፡ ነቲ ሓድሽ ናይ ቀዋሚ ድፋዓት መዓልታዊ ሂወትን ስልትታትን ውግእን ክርዕሙ ብዙሕ ግዜ ኣይወሰደሎምን፡ ብጅግንነት ድማ ማዕረ ተጋድልቲ ህግ ተዋጊኦምን ተሰዊኦምን።
ለ- ሓደ-ሓደ ሓለፍትን ካድራትን ወያነ፡ ነቲ ብኣዘዝቲ ሻዕብያ ዝወሃብ ዝነበረ ንሓድነት ኣሃዱታትን ንዕለታዊ ናብራን ዝምልከት ምኽሪ ክሰምዑ ዘጸግሞምን ናይ ምዕባይ ስምዒታት ዘርእዩ ምንባሮምን እዝክር። እቲ ሓፋሽ ተጋዳላይ ምስ ተጋደልቲ ሻዕብያ ቀልጢፉ ተሓዋዊሱን ጽቡቕ ዝምድና ዝነበረ ኮይኑ ይስመዓኒ።
ሐ - ካብ ዝተፈላለዩ ውድባት ዝተሓዋወሱ ብምንባሮም ምስ ግዜ ዝመጽእ ናይ ባህልን ልምድን ፍልልያት ምንባሩ እዝክር። ሓደ-ሓደ ግዜ፡ ኣብ ውሽጢ ተጋደልቲ ሻዕብያ ከም ቀለልቲ ኣስሓቕቲ ዝቑጸሩ ጭርቃናትን ተመሳሰልቲ ደቀቕቲ ነገራትን ንተጋደልቲ ወያነ ዘኹርዩን ዘዛርቡን ኮይኖም ይርከቡ ነይሮም።
መ - ናይ መግቢ፡ ክዳን—ወዘተ ጸገማት ነይሮም። ሻድሻይ ወራር ኣብ ኣዝዩ ሕማቕ ግዜ እዩ ተኻይዱ።
ሰ- ኣብ ሓደ ግንባር ወይ ኣሃዱ ክልተ ማዕረ እዚ ክህሉ ኣይክእልን፡ ስለ’ዚ፡ ኩለን ኣሃዱታት ተጋደልቲ ወያነ ኣብ ትሕቲ እዚ ህግ እየን ነይረን፦ መራሕተን ከም ምክትላት መራሕቲ ኣሃዱታት ህግ ኮይኖም ሰሪሖም (ማለት መራሕ ሓይሊ ወያነ ከም ምክትል መራሕ ሓይሊ ናይ’ቲ ናይ ሓባር ኣሃዱ ይኸውን…ወዘተ።
ጉዳይ ተጋዳልይ ገረዝጊሄር ዓንደማርያምን (ውጩ) ናይ ወያነ ይስሃቅ ኣበራን—
ብመጀመርታ ኣብታ ቪድዮ ዘለዋ ነጥብታት፦
ኣቶ ይስሃቕ ኣበራ፡ ኣዘዝቲ ሻዕብያ ኣብ ተጋደልቲ ወያነ ይጠራጠሩ ከምዝነበሩ፡ ብሕማቕ ዓይኒ ይርእይዎም ከምዝነበሩ፡ ኣዘዝቲ ሻዕብያ ሕማቓት ምዃኖም ንምብራህ ነቲ ኣብ መንጎኡን ኣብ መንጎ ኣዛዚ ብርጌድ 4 ዝነበረ ተጋዳላይ ስዉእ ውጩ ከም ኣብነት ገይሩ የዕልል።
ኣብታ ቪድዮ ገዲም ተጋዳላይ ወያነ፡ ይስሃቅ ኣበራ፡ ነቲ ኣዛዚኡ ዝነበረ መራሕ ብሪጌድ 4፡ ተጋዳላይ ውጩ ከም “ዓንዛር” ሰብ ይገልጾ፡ ነቲ ኮሚሳር ብሪጌድ 4 ዝነበረ ወዲ ልብሱ እውን ከም “በካዕ” ሰብ ይገልጾ። ካብዚ ኣበሃህላ ጥራይ ኣቶ ይስሃቅ ውልቃዊ ቅርሕንቲ ከም ዝነበሮ ክንግንዘብ ንኽእል። ሓደ እኹል ሰብ ወይ በዓል ሞያ ንመሳርሕቱ ብኸምዚ ዝኣመሰለ ቃላት ኣይገልጽን (ብሱልን professionalን ኣይኮነን)። ክሳብ ኣቦ ወንበር ህወሓት ዘብጽህ ወጠጥ እንተነይርዎ ድማ እቲ ጉዳይ ካብቲ ንሱ ዝህበና ዘሎ ዝዓበየ ምንባሩ ክግመት ይከኣል። ምስ ሻዕብያ ኣብ ዝነበረሉ፡ ናይ 1982 ፋይል ናይ ኢሳቅ ኣበራ እንተዝግንጸልስ እንታይ ክንረኽበሉ ምኸኣልና? ብዝኾነ ናብቲ ጉዳይ ክኣቱ።
1. ኣብዛ ቪድዮ ይኹን ኣብ ካልእ ተመሳሳሊ ቃለ-መጠየቓት፡ ናይ ሓደ ወገን ማለት ናይ ወያነ ዛንታ ጥራይ ንሰምዕ ኣለና። እቲ ካልእ ወገን እንታይ ኮን ምበለ? ኣብዛ ፍልይቲ ጉዳይ እንተ መጸና ድማ ቴፕ ናይ ይስሃቕ ኣበራ ትህሉ ኣይመስለንን። ውጩ ድማ ተሰዊኡ እዩ፡ ብሂወቱ እንተዝህሉ እውን ኣብዚ ቆይቚ ምኣተወ’ዶ? እታ ግናይ ፋይል ኣበራ ድማ ናይ ምኽፋት ግዚኣ ዝኣኸለ ኣይመስለንን። እሞ ብኸመይ ኢና ክነረጋግጾ ንኽእል?
2. ኣብ ከምዚ ዝኣመሰለ ንጥቀመሉ ልሙድ ኣገባባት ኣሎ።
ሀ. ነቲ ይሳቅ ዝብሎ ዘረጋግጽ ወይ ምስኡ ዝሰማማዕ (ዝገጣጠም) ሓቅታት ኣሎ’ዶ? ማለት እታ ቴፕ እንተትርከብ እሞ ኣቶ ይስሃቕ እንተዘጻውተልና፡ ገምጋም ናይታ ፍልይቲ ውግእ ካብ ኣርካይቭታት፡ ካብ ናብ ዝግበር ዝነበረ መልእኽትታት ረድዮ፡ ዳያሪታት…ወዘተ። እዚ ኹሉ የብልናን።
ለ. እምበኣር፡ እታ ትቕጽል እስትራተጂ፡ እቲ ኣቶ ይስሃቕ ዝብሎ ዘሎ ምስ’ቲ ኣብ ህግ ብፍላይ ድማ ኣብ ብርጌድ 4 ዝነበረ ስርዓት ምምሕዳር ወይ ድማ ምስ ባህሪ እዚ ናይ ውጩ ይጋጠም’ዶ (coherence ኣለዎ’ዶ) ትብል ትኸውን።
ሐ. ቀጺልና እውን፡ “ኣብ ብሪጌድ 4 ዝነበሩ ሓለፍቲ ቦጦሎኒታት ኣኪብና እንተ ንሓቶም፡ “እቲ ኣቶ ይስሃቕ ዝብሎ ዘሎ ምስ ጠባያት ውጩ ይኸዱ እዮም” ኣብ ዝብል ስምምዕ ምበጽሑ’ዶ?” ዝብል ሕቶ እውን ሓጋዚ እዩ።
ምርግጋጽ ናይቲ ነገር፡ ኣብ ጽዑቕ ኲናት ከሎ ከመይ ኢሉ ቴፕ ክቐድሕ ሓሲቡ እውን ዘገርም እዩ። ምኽንያቱ ኣብ ከምዚ ኩነታት ክሉ ናይ ኣእምሮኻ ጸዓት ኣብቲ ነቲ ኩነታት ንምፍታሕ ዝግበር ጻዕሪ እዩ ዘድህብ። ኣብ ጹዕጹዕ ውግእ ከለኻ፡ “ጽባሕ ከይስልበጠኒ ኢልካ ምቕዳሕ” ከየጠራጠረኒ ኣይተረፈን። ምቕዳሕ እውን ዘድልዮ ኣይነበረን። ምኽንያቱ ውጩ ብተለፎን ኣይኮነን ትእዛዛት ዝህብ ዝነበረ። ብቕሉዕ መስመር ራድዮ እዩ ዝራኸቦ ነይሩ። ብደረጃ ብርጌድ ዝግበር ርክባት ኣብ ሰለስተ ደረጃታት ይኽፈል። ውጩ ምስ ኣዛዚ ግንባርን ምስ መዛንኡ ኣዘዝቲ በራጊድን ዘራኽብ መስመር ክነብሮ ግድን እዩ። ብካልእይ ደረጃ ድማ ምስ መራሕቲ ሰለስቲአን ቦጦሎኒታቱ ዘራኽብ መስመር፡ ሳልሳይ መስመር ድማ ሓፈሻዊ ካሳብ መራሕ ጋንታ ዝበጽሕ። ዝበዝሕ ግዜ ኣብ ውግእ እታ ሓፈሻዊት መስመር እያ ጫውጫው ትብል። ውጩ ብፍላይ ንይስሃቕ ኣብ ዝህቦ ትእዛዝ ድማ ኩሎም ካልኦት መራሕቲ ቦጦሎኒታት ይሰምዕዎ ኣለዉ። ኣብታ ብሪጌድ ሰለስተ ኣዘዝቲ ቦጦሎኒታት፡ ሰለስተ ናይ ወያነ ከም ምክትል ዝሰርሑ፡ ሰለስተ ድማ ኮሚሳራት ብጠቕላላ ኣብታ መስመር 9 ሰባት ኣብ መስመር ክህልዉ ተኽእሎ ነይሩ። ወላ ብመስዋእትን መውጋእትን እንተተጓደሉ፡ ኣብታ ጽፍሒ፡ እንተወሓደ ሰለስተ ኣዘዝቲ ቦጦሎኒታት ክህልዉ እዮም። ግርጭታት ይፍጠር እዩ፡ ይኹን እምበር ታሕተዋይ ኣካል ንላዕለዋይ ኣካል ርኢቶ ጥራይ እዩ ዘቕርብ እምበር፡ ትእዛዝ ክሉ ግዜ ካብ ላዕሊ ንታሕቲ እያ ትኸይድ። ኣብ ኲናት እምቢ ምባል የለን። ንከምዚ ይስሃቕ ዝበሎ ትእዛዝ ዘይምቅባል (insubordination) ስጋ ብምሕራድን ብስዋን ጸወታን ኣይኮነን ዝፍታሕ። ከም ስርዓት ደድሕሪ ነብሰ-ወከፍ ውግእ ኣብ ዝግበር ገምጋማት እዩ ሰብ ዝፋለጸሉ። ኣብ ውግእ ትእዛዝ ዘይቅበል ሰብ ካብቲ ውግእ ብቕጽበት ኢኻ ትኣልዮ፡ ድሕርኡ ድማ ትተሓሳሰቦ፡ ክሳብ ምርሻን ዝበጽሕ ምትሕስሳብ። መን ደኣ ኮይኑ እዩ ይስሃቕ ኣበራ ብኸምኡ ክግደፍ? ስለ’ዚ፡ ብፍጹም ምስ ኣሰራርሓን ባህልን ሻዕብያን ዘይከይድን ከምቲ ኣብ ላዕሊ ዝተባህለ እውን ርፕ ምቕዳሕ ዘየድልዮን ጉዳይ እዩ። ኢሳቕ ኣበራ ምናልባት ዓዲ ኣርሒቑ መሲሉዎ ይኸውን፡ ግን ተክኖሎጂ’ንዶ የላን!
ብተወሳኺ፡ ምስ “ይፈልጡ” ወይ “ይዝክሩ” ዝበልክዎም ኣባላት ብርጌድ 4 ተዘራሪበ እቲ ኣቶ ይስሃቕ ዝብሎ ዘሎ ምስ ቅዲ ኣመራርሓን ጠባይን ውጩ ከምዘይሰማማዕ ነጊሮምኒ። ንኢሳቕ ኣበራ ከምዝዝክርዎ ይኹን እምበር ከምኡ ዓይነት ተዋስኦ ከምዘይዝክሩ ሓቢሮምኒ። ኣነ እውን ካብዚ ንላዕሊ ግዜ ኣንባባይ ክቐትል ኣይደልን’ሞ ናብቲ ዝቕጽል ክንሓልፍ።
ብዛዕባይ
ኣብቲ ኢሳቕ ኣበራ ነይረዮ ዝብሎ ድፋዓት ነይረ እየ። ኣሃዱና ካብ ክፍልታት ዝተዋጸአ ነይሩ። ካብታ ኢሳቅ ዝጠቕሳ ታባ ተከል ክሳብ ደብር-እመን ዘሎ ድፋዓት ኣጸቢቐ እዝክሮ እየ። ምስ ተጋደልቲ ወያነ እውን ብዘይ ጽቡቕ ዝኽርታት ካልእ የብለይን። እቶም ኣብኡ ዝጸንሑና ተጋደልቲ ብርጌድ 4፡ ነቲ ቦታታት ንነዊሕ ዝተረባረቡሉን፡ ብፍላይ ነቶም ገዛእቲ ቦታታት ብጥንቃቔ ዝጥምትዎም እዮም ነይሮም። ናዓና ነቶም ካብ ክፍልታት ዝከተትና ተጋደልቲ ሻዕብያ እውን ኣብቲ መጀመርታ ቅንያት ዓቢ ቆላሕታ እዮም ዝገብሩልና ነይሮም። ንዓና ኣለይ-መለይ ክብሉ ብዙሓት ጀጋኑ ተጋደልቲ ብርጌድ 4 ተሰዊኦም እዮም። ካብ ሓለፍቶምን ተጋደልቶምን፡ ኣዝዮም ብሉጻት፡ ሓራናት፡ ተጻወትቲ፡ ተዋጋእቲ ተጋደልቲ እዮም ነይሮም ብሪጌድ 4. ድሕሪ እቲ ወራር ድማ ብሰላም ተፋኒናዮም።
ኢሳቕ ኣበራ ኣብቲ ዛንትኡ፡ ናይ ቦታታት ኣስማት ምድንጋር ኣለዎ። እዚ ግን ናይ ግዜ ክኸውን ይኽእል። እታ ዝገረመትኒ ግን እታ “ሕሽክብ ዝበሃል ቦታ፡ ድምጺ ወያነ ዝነብሮ” ዝበሎ። እቲ ቦታ ‘ኳ ሕሽክብ ኣይበሃልን። ንሱ ጥራይ ዘይኮነስ፡ ኣብዚ ግዜ እዚ ድማጺ ወያነ ዝበሃል ራድዮ ኣይነበረን። ይኹን እምበር፡ ወያነ ኣብ ድምጺ ሓፍሽ ኤርትራ ግዜ ተዋሂብዎም፡ መደባቶም ይፍንዉ ነይሮም (ኣካባቢ ጎቦ ትሩቕሩቕ ዝነበር ስንጭሮ፡ “ላዕላይ ዓራግ”)።
ካልእ እውን ኣብቲ ዝዛረበሉ ዘሎ መጥቃዕቲ ብጸጋማይ ታባ ተከል ክብል ጸኒሑ፡ እንደገና ብዛዕባ ታባ ወዲ ፈንቅል ይዛረብ። ኣብቲ ግንባር ሓደ ሓፈሻዊ መጥቃዕቲ ቀቅድሚ ሻድሻይ ወራር ተገይሩ ነይሩ። ኣብ መንጎ እቲ ወራር እውን ነቲ ጸላኢ ዝገብሮ ዝነበረ ወፍርታት ገዲፍካ ካልኦት ክልተ ጸረመጥቃዕትታት ተገይሩይ ነይሩ። ኢሳቕ ነየናዮም ይዛረብ ከምዘሎ ብሩህ ኣይኮነን። ብዝኾነ ኢሳቕ ንበይኑ ዝኣዘዞ ቀጠና (sector) ኣይነበረን። ምስ መራሕቲ ብርጌድ 4 እዩ ነይሩ ክኸውን ዝኽእል።
ብዛዕባ ውጩን ወዲ ልብሱን
ክልቲኦም ኣዘዝቲ ብሪጌድ 4፡ ብተጋደልቲ ፍቱዋት፡ ተጫረቕትን ተጻወትን ሕዉሳትን ሓለይትን ምዃኖም እቶም ብቐረባ ዝፈልጥዎም ገሊጾምለይ ኣለዉ። ኣብቲ ውድብ እውን ብኸምኡ እዮም ዝፍለጡ። ክልቲኦም በቲ ንትሕቲኦም ዝነበሩ ኣዘዝቲ ዝህብዎ ዝነበሩ ናይ ስራሕ ናጽነት እዮም ዝፍለጡ። ክልቲኦም በቲ ካብ ታሕቲ፡ ካብቶም ነቲ ከነታት ብቐረባ ዝከታተሉ መራሕቲ ቦጦሎኒታትን ሓይልታትን ዝመጾም ርኢቶታት ናይ ምቕባል ባህሪ ከምዝነበሮም ኣብቲ ግዜ መራሕ ሓይሊ ዝነበረ ሓደ ገዲም ተጋዳላይ ኣዘንቲዩለይ።
መደምደምታ፡ መራሕ ቦጦሎኒ ወያነ ዝነበረ ይስሃቕ ኣበራ፡ ንትእዛዝ ኣዛዚኡ ውጩ ነጺጉስ ሳዓታት ተጸብዩ ብናይ ገዛእ ርእሱ መደብን ስልትን ነቲ ስራሕ ከም ዝፈጸመ ዝገለጾ ዕሸላዊ ዝምባለ ናይ ነብሰ-ምትርናዕ እንተዘይኮይኑ፡ ሓቂ ዘለዎ ኣይመስልን። እቲ ዝምድረሉ ደሞክራሲ ድማ ኣብ ወተሃደር ኣይሰርሕን እዩ። ወተሃደር ናይ ገዛእ ርእሱ ምምሕዳራዊ ሕግታት (code of conduct) ኣለዎ። እቲ ነገር ግን ካብቲ ወያነ ካብ ዝጅምር
ዝብል ዝነቐለ እምበር ኣብ መንጎ መዓልታዊ ምምሕዳር ወያነን ሻዕብያን ክሳብ ክንድ’ዚ ፍልልያት ስለዝነበረ ኣይኮነን። እቲ ወያነ ንውሽጣዊ ግርጭታት ንምፍታሕ ዝጥቀመሉ ዝነበረ ካብ ሻዕብያ ዝቀድሖ ኣገባብ እዩ። ካብ ነቐፈታን ዓርሰ-ነቐፈታን ጀሚርካ። ተጋደልቲ ሻዕብያ “ንስኹም ሓለፍትና ዘይትኾኑ” ይብሉና ነይሮም ይብል ኣይተ ይስሃቕ ኣበራ።ሻዕብያ ንመሰል ናጽነት ትግራይ ዝነጸገ ብርጅዋዊ ውድብ እዩ
“መስደምም” ኢለ ጥራይ ክሓልፎ።
ክብሪ ንሰማእታትና
ሓምለ 2019
____________________
____________________________________
• ተዛርብ ዘላ ቪድዮ፡
• ጅግና ስዉእ ሜጀር ጀነራል ገብረዝግሄር ዓንደማርያም [ውጩ] መን እዩ? ኣብ ሰውራዊ ቃልሱን ወትሃደራዊ ንጥፈታቱን`ከ ከመይ ነበረ? ካብ`ቲ ማእለያ ጀግንነቱ ገለ ቁንጫል ብቓለ-መሕትትን ብዛዕባ ውዕሎ ዛዛሚ ሓርነታዊ ኲናት ዓባይ ደንካልያን ዓሰብን ንህዝቢ ዝሃቦ ኣስተምህሮን ባዕልኹም ደጊምኩም ስምዕዎ። ሓሶት መሳፍንቲ ህውሓት ነቲ ሓቀኛ ጀግንነት ኤርትራውያን ፍጹም ኣይሓኮን እዩ።
ብርሃነ ሃብተማርያም
• Eritrea- Personal Interview With Late Maj. General Ghebregziabhier Andemariam (Wuchu), About his Childhood And His Life As A Fighter:
• ERi TV Late Maj General Gebregziabher Andemariam (Wuchu) - seminar on the Great Denkalia-Assab Front 1991:
• Eritreas war to Freedom in 1988, Nadow ez:
• ሜጀር ጀነራል ገብረዝግሄር ዓንደማርያም: ኣብ`ቲ ብስርሒት ፈንቅል ዝፍለጥ ወትሃደራዊ ስርሒት ንሰምሃርን ምጽዋዕን ሓራ ንምውጻእ ብህግሓኤ/ህሰሓኤ ዝካየድ ዝነበረ ደማዊ ውግእ ዝተዛረቦ ሓጺር ታሪኻዊ ጥቅስን ኣብ መወዳእታ ድማ ብግብሪ ዝተፈጸመ ጀግንነት!
• ደርፍታት፣
1. "ብናይ ደርጊ ፈኸራ ንድሕሪት ነይትምለስ ሰውራ ኤርትራ" ብሙዚቃውን ድምጻውን ስነ-ጥበባውን ሓርበኛ ተኽለ ክፍለማርያም:
2. "ሓርበኛ" ብድምጻውን ስነ-ጥበባውን መልኣከ ኣብርሃም ኣብ ግዜ ሰውራ ኤርትራ ዝተደርፈት ዝደገማ:
3. "ተሃንዳዲ ሓይሊ መን ከማይ በሃሊ" ብሙዚቃውን ድምጻውን ስነ-ጥበባውን ሓርበኛ ተኽለ ክፍለማርያም:
!!!! 