Soira School of Style and Modelling, in Asmara.
______________
ሪፖርታዥ
“ብዘለና ጂኦግራፍያዊ ኣቀማምጣ ኣብ ዞባ ተዛረብቲ ቋንቋ ዓረብ ስለ ንርከብ፡ ትምህርቲ ቋንቋ ዓረብ ዕዙዝ ይገብሮ” - ዳይረክተር ቤት/ት/ ቋንቋ ዓረብ ኣሕመድ ዑመር ሸኽ
ኣብርሃም ዘርአ (ወዲ - ሃለቃ) shabait
Aug 28, 2025
ሃማመተኤ ዝተፈላለዩ ሞያውን ትምህርታውን ስልጠናታት ክህብ ካብ ዝጅምር ነዊሕ ዓመታት ኣቚጺሩ ይርከብ። እዚ ድማ መንእሰያት ሃገርና ብሞያን ትምህርትን ኣብ ዝለዓለ ደረጃ በጺሖም፡ ፈለማ ነብሶም ደሓር ድማ ህዝቦምን ሃገሮምን ንኽልውጡ ዝግበር ዘሎ ወፍሪ ምዃኑ ኣይዝንጋዕን። ምኽንያቱ ሞያን ትምህርትን መሰረት ለውጢ ናይ ኩሉ ነገራት ኣብ ህይወት ደቂ-ሰብን ከባቢኦምን ስለ ዝዀነ። ነዚ ኣገዳስነት እዚ ስለ ዝተረደአ እዩ ድማ፡ ሃማመተኤ ቤት ትምህርቲ ቋንቋ ዓረብ ብምኽፋት፡ ንኹሉ መንእሰይ ተረባሒ ናይ’ዚ ዕድል እዚ ንምግባር፡ ኣበርቲዑ ዝዓዪይ ዘሎ። ነዚ ናይ ቋንቋ ትምህርቲ ክህብ ካብ ዝጅምር ድማ፡ ድሮ ን8ይ ግዜኡ ንመመረቕታ ኣብቂዑ ይርከብ።
ከም መቐጸልታን ውጽኢትን ናይ’ዚ እንገልጾ ዘለና ተልእኾን ዕላማን ማሕበር እምበኣር፡ ዓርቢ 22 ነሓሰ 2025፡ ንኣስታት 6 ኣዋርሕ ብቛንቋ ዓረብ ከምህሮም ዝጸንሐ 271 ተመሃሮ ንመበል 8ይ ግዜኡ ኣብ ኣደራሽ ዞባ ማእከል ብምዕሩግ ኣገባብ ኣመሪቑ። ኣቦ-መንበር ሃማመተኤ ኣቶ
ሳልሕ ኣሕመዲን ዝርከቦም ሓለፍቲ ክፍልታትን ጨናፍርን ዞባ ማእከል፡ ብርክት ዝበሉ ዕዱማት ኣጋይሽን ወለዲን መቕርብን ተመረቕቲ ኣብ ዝተረኽብሉ ድማ፡ ልክዕ ሰዓት 4፡00 ድ/ቐ ስነ-ስርዓት ናይ’ቲ መመረቕታ ብዝኽረ ሰማእታት ፈሊሙ።
ፈለማ ንንጥፈታት ቤት ትምህርቲ ቋንቋ ዓረብ ሃማመተኤ ኣብ ምምሃርን ምስትምሃርን ዝገልጽ ስራሕ እዩ ብስእላዊ ምርኢት ናብ ተዓዘብቲ ቀሪቡ። ብድሕሪ’ዚ ቃል ዳይረክተር ቤት ትምህርቲ ቋንቋ ዓረብ መምህርን ጋዜጠኛን
ኣሕመድ ዑመር ሸኽ እዩ ቀሪቡ። ንሱ ኣብ ዝሃቦ ሓበሬታ፡ ቤት ትምህርቲ ቋንቋ ዓረብ ሃማመተኤ ስራሑ ኣብ መፋርቕ 2020 ዓ/ም ከም ዝጀመረን፡ መምርሒታትን ንድፊ መምሃሪ ካሪክለምን ብምንዳፍ ብሓሳብን ብግብርን ብሃማመተኤ ዝተበገሰ ሓደ ካብ ሃገራዊ ዕማም ከም ዝዀነን ገሊጹ። እዚ ቤት ትምህርቲ ኣብ ዝሓለፉ ዓመታት ዛጊት 7 ግዜ መመረቕታ ብምክያድ ሎሚ ን8ይ ግዜኡ ከመርቕ ከም ዝበቕዐ ድሕሪ ምሕባር፡ መስርሕ ናይ’ዚ ትምህርቲ እዚ ዕቱብ ከም ዝዀነ ገሊጹ። እቲ ዝተነድፈ መምሃሪ ካሪክለም’ውን ምስ ኤርትራዊ ባህልን ሕብረተሰብን ተሳንዩ ከም ዝተነድፈ ድሕሪ ምጥቃስ፡ ኩሎም ናይ’ዚ ቤት ትምህርቲ ሰልጠንቲ ድማ ካብ ኩሉ ትካላት መንግስቲ ዝተዋጽኡ ሰራሕተኛታት ምዃኖም ሓቢሩ። ኣብ መንጎ እተን ዝመሃራ ክፍልታት ሓያል ናይ ውድድር ስራሕ ከም ዝካየድ ብምግላጽ ድማ፡ እቲ ቤት ትምህርቲ ፍሉይ ዝገብሮ ነቲ ዝወጽአ መምሃሪ ትሕዝቶን ኣገባብን ኣብ ነፍሲ-ወከፍ ወርሒ ብኹሉ መዳዩ ከም ዝኽለስን ከም ዝግምገምን ኣረዲኡ። ንሱ ወሲኹ፡ እቲ ትምህርቲ ካብ ማእከላይ ቦታ ሃማመተኤ ወጻኢ’ውን፡ ምስ ኵነታት እተን ሚኒስትሪታት ብምጥዕዓም ኣብ ቦታአን ከም ዝወሃብ’ውን ሓቢሩ።
ቀጺሉ ንሱ፡ ኣብዚ መመረቕታ’ዚ ብርክት ዝበሉ ተመሃሮ ካብ ቤት ጽሕፈት ጠቕላሊ ሓለቓ ስታፍ ሓይልታት ምክልኻል ኤርትራ ከም ዝተሳተፉ ብምጥቃስ፡ ነቲ ምምሃርን ምስትምሃርን ከምኡ’ውን ንባብን ፍልጠትን ተመሃሮ ንምሕያል ተባሂሉ ካብ 1 ነሓሰ 2023 ጀሚሩ ኣብ ቀጽሪ ሃማመተኤ ክለብ ቋንቋ ዓረብ ተኸፊቱ ከም ዘሎ ገሊጹ። ኣብ መወዳእታ፡ ንሕና ከም ሃገር ብዘለና ጂኦግራፍያዊ ኣቀማምጣ ኣብ ዞባ ተዛረብቲ ቋንቋ ዓረብ ስለ ዘለና፡ ትምህርቲ ቋንቋ ዓረብ ዕዙዝ ይገብሮ ክብል ሓቢሩ። ነፍሲ-ወከፍ ኤርትራዊ ብሄሩን ሃይማኖቱን ብዘየገድስ ክመሃሮ ከም ዘለዎ ድሕሪ ምግላጽ፡ ንምስፍሑ ሓያል ጻዕርታት ይካየድ ከም ዘሎ ብምጥቃስ ቃሉ ደምዲሙ።
ወኪል ተመረቕቲ ወ/ሮ
ደሃብ ሱሌማን ብወገና፡ ንተመሃሮን መምህራንን ዮሃና ድሕሪ ምባል፡ ብተኸታታሊ ንኣስታት 6 ወርሒ ዝተወሃበ ትምህርቲ ቋንቋ ዓረብ ኣብ ህይወቶም ነጥበ መቐይሮ ዝገብርን ኣብ ከባቢኦም ድማ ልዑል ኣስተዋጽኦን ጽልዋን ከም ዝህልዎ ብምግንዛብ ነዚ ዕድል’ዚ ዝኸፈተሎም ሃማመተኤ ኣመስጊና።
ብድሕሪ’ዚ 25 ዝበጽሑ ተመሃሮ ቋንቋ ዓረብ ኣባላት ሚ/ሪ ምክልኻል ብመሰረት እቲ ንኣስታት ሽዱሽተ ኣዋርሕ ብክልሰ ሓሳብን ግብርን ዝተመሃርዎ ዕዮ ትምህርቲ እዮም ብዘይ ሰጋእ መጋእ ክወጽእዎን ከም ማይ ክሰትይዎን ተራእዮም። እቲ ንብቕዓቶም ዘመስክር ዝርርብ ብቋንቋ ዓረብ ንመኸተን ጅግንነትን፡ ስኒትን ፍቕርን፡ ወፍርን ልምዓትን፡ ንገስጋስ ትምህርቲ፡ ንሰላምን ልምዓትን፡ መነነትን ሓድነትን፡ ስነ-ቅርስን ጥበባትን፡ ብሓፈሻ ድማ ንታሪኽን ባህልን ህዝቢ ኤርትራ ዘንጻባርቕ ትሕዝቶታት እዮም ኣቕሪቦም። ነቲ ዘቕርብዎ ዝነበሩ ዘሰኒ ትሕዝቶ ቁምነገር ድማ፡ ማዕረ-ማዕረኡ ብስእላዊ መግለጺ ተንጻባሪቑ። ብድሙቕ ጨብጨባ ተዓዘብቲ ተሰንዮም ድማ ካብ መድረኽ ወሪዶም።
ቀጺሉ፡ ሓደ ካብቶም ተስፋ ዘለዎም መንእሰያት ድምጻውያን ተመሃሮ ቋንቋ ዓረብ፡ ወጠኒ እትብል ድጋም ደርፊ ብዘደንቕ ብቕዓት ኣደራርፋ ደጊሙ። ንዕኡ ተኸቲሎም 4 ተመሃሮ “
ወጠኒ ወጠን ሹሃዳእ” ብዝብል ኣርእስቲ፡ ገለ-ገለ መንእሰያት ብዘመናዊ ጽልዋን ዓውሎማን ተደሪኾም ብዛዕባ ሃገሮምን ህዝቦምን ንዘለዎም ጽልዋን ምስሊን እተጉልሕ በቲ ሓደ፡ በቲ ኻልእ ድማ ዓዶም ዓዲ ባህልን ታሪኽን ዓዲ ሕድርን ሰማእታትን ምዃና እተረድእ ሓጻር ድራማዊት ዕዮ ኣቕሪቦም።
ኣስዒቦም፡ ክልተ ተመሃሮ፡ ብዛዕባ ኣደይ ዘይነብ ኣብ ሰውራ ኤርትራ ዝነበራ ሓያል ወኒ ስነ-ጥበብን ልዑል ናይ ምቅላስ ሃገራዊ ስምዒት፡ ከምኡ’ውን ኣብ ምውዳብ ህዝብናን መግዛእቲ ንኸኽትምን ንዝነበራ ግዙፍ ኣበርክቶን ዝገልጽ ዝርርብ እዮም እናተበራረዩ ከቕርቡ ተራእዮም።
ሓደ ሰብ፡ ኣብ ርእሲ እቲ ዝነበሮ ትምህርቲ ቋንቋ ምስ ዝመሃርን ምስ ዝውስኽን፡ ክንዲ ብዙሓት ሰባት ከም ዝዀነ እዩ ዝጥቀስ። ንኣብነት፡ ሓሙሽተ ቋንቋታት ዝፈልጥ እንተ ደኣ ዀይኑ፡ ክንዲ ሓሙሽተ ሰባት እዩ። ኣብ ከባቢኡ፡ ዞባኡ፡ ኣህጉሩ፡ መላእ ኩርናዓት ዓለም ድማ ብዘይ ዝዀነ ጸገም ምስ ካልኦት ኣህዛብ ክረዳዳእን ክነብርን ከም ዝኽእል ርዱእ እዩ። ስለ’ዚ ትምህርቲ ቋንቋ ከም’ዚ ዓይነት ረብሓ ስለ ዘለዎ እዩ ሃማመተኤ ከም ትካላዊ ትምህርቲ ክቐውምን መንእሰያትና ድማ ተረባሕቲ ናይ’ዚ ዕድል እዚ ክኾኑን ነዚ ባብ ናይ’ዚ ቤት ትምህርቲ’ዚ ኣርሕዩዎ ዝርከብ። እዚ ቤት ትምህርቲ’ዚ፡ ካብ ኩሉ ትካላትን ሚኒስሪታትን ሃገርና ንዝመጽኡ ሰራሕተኛታት መንግስቲ ማለት ዓበይትን ንኣሽቱን ተራን ሓላፍን ከይበለ ብማዕረ ኣብ ሓደ ቅርዓት ኣገልግሎት ፍልጠቱ ከይበቐቐ ኣብ ምሃብ ዝርከብ ዘሎ። ዕማማቱ ድማ፡ ንነዊሕ ራእይን ስፍሓትን ዝዓለመ ምዃኑ ካብ መግለጺ ዳይረክተር ከምኡ’ውን ማሕበር ክንርዳእ ክኢልና ኢና።
መደብ ስነ-ስርዓት መመረቕታ ብድምቀት እናተኻየደ እንከሎ ድማ፡ ቀጺለን ክልተ ተመሃሮ፡ ኤርትራ ኣብ ጐደቦኣ ዘላቒ ሰላምን ምትሕግጋዝን ንምንጋስ እተካይዶ ዘላ ዘይሕለል ዞባውን ዓለማውን ጻዕርታት ዝገልጽ ትሕዝቶ እየን ኣቕሪበን። ስዒቡ ድማ፡ ንልምዓታዊ መደባትን ዕቑር ጸጋታትን ሃገርና ከምኡ’ውን ኤርትራ ብጂግራፍያዊ ኣቀማምጣ ምስ መን ከም ትዳወብን ብኣየኖት ሃገራት ከም ዝተገዘአትን ብኽንደይ ብሄራትን ዞባታትን ከም ዝቖመትን ንሓደ ብዛዕባ ሃገርና ዘይፈልጥ ሰብ ከላሊ ዝኽእል ትሕዝቶ ቀሪቡ።
ናህሪ ትሕዝቶ መደባት ናይ’ቲ መመረቕታ ብዝለዓለ መንፈስ እናቐጸለ እንከሎ፡ ብ8 መንእሰያት ደቂ-ኣንስትዮ ተመሃሮ ቋንቋ ዓረብ ሓንቲ ጥዕምቲ ደርፊ ብወኒ ከቕርባ ተራእያ። ስዒቡ ዝቐረበ መደብ፡ ኣብ ኤርትራ ብውሽጣዊ ዓቕሚ መንግስቲን ህዝብን ዝተሃንጻ ስሙያትን ዓበይትን ዲጋታት ኣበይ ከም ዝርከባን ሒዘንኦ ዝርከባ ብዝሒ ኩቦ ማይን ብፍሉይ ብቕዓት መግለጺ ምስ ሰዓበ፡ ብዛዕባ ታሪኽ ክልተ ሓርበኛታት ተቓለስቲ ኣቦና
ወልደኣብ ወልደማርያምን ሸኽ
ኢብራሂም ሱልጣንን - ኣብ ሰውራና ንዘበርከትዎ ገዚፍ ኣሰር ታሪኽ ንውዕለቶምን ዝፈጸምዎ ተግባርን ዝገልጽ መደብ ቀሪቡ። ቀጺሉ’ውን ብተመሳሳሊ ግጥሚታትን ዝተፈላለዩ ትሕዝቶ ዘለዎም መግለጺታትን ብተመሃሮ እዚ ቤት ትምህርቲ ብወኒን ስምዒትን ቀሪቡ።
ብሓፈሻ፡ ልዕሊ ቴስዓ ሚእታዊት ኣብዚ ስነ-ስርዓት መመረቕታ ዝቐረቡ ዝተፈላለዩ መግለጺታት፡ ደርፍታት፡ ግጥምታት፡ መዛሙር፡ .... ወዘተ ንጕዕዞ ሓርነትን መኸተን፡ ባህልን ብዙሕነትን ህዝቢ ኤርትራ ከምኡ ድማ፡ ንንጥፈታት ናይ’ቲ ቤት ትምህርቲ ዘንጸባርቑ እዮም ነይሮም።
ኣብቲ ስነ-ስርዓት መመረቕታ ንተዓዘብቲ ዘገረሞም እንተ ነይሩ፡ ተመሃሮ ብመምህራኖም ንዝተኻየደሎም ድኻምን ጻዕርን ማዕረ ክንደይ ሓያል ምንባሩ ክትርዳኣ ኣይትጽገምን። ምኽንያቱ፡ ኣብ’ቲ ዕለተ መመረቕታኦም ብዘይ ወታእታእ ንዝተወሃቦም ምቅሊት ዕዮታት ይወጽዎ ስለ ዝነበሩ ቋንቋ ናይ ኣደኦም እምበር ካልእ ኣይመስልን። ማዕረ ክንደይ ብወኒን ፍትወትን ነቲ ትምህርቲ ከም ዘተመሃሩዎ ዘጒልሕ ድማ እዩ።
ብድሕሪዚ፡ ውጽኢት ውድድራት ናይ 8ይ ዙር ኣብ ቤት ትምህርቲ ቋንቋ ዓረብ ሃማመተኤ እዩ ስዒቡ። ኣብ ውሽጢ መስርሕ ምምሃርን ምስትምሃርን ክለብ ተመሃሮ ቋንቋ ዓረብ ዝተኻየደ ሓያል ውድድራት ንዕዉታት ናይ መተባብዒ ሽልማት ከምኡ’ውን፡ ምዕዳል ሰርቲፍኬት ካብ ኢድ ሓላፊ ክፍሊ ስታስቲክስን ጂግራፍያዊ ስርዓተ ሓበሬታን ዞባ ማእከል ኣቶ
ቴድሮስ ተኽለን ዳይረክተር ናይ’ቲ ቤት ትምህርቲ መምህር ኣሕመድ ዑመር ሸኽን ተዓዲሎም።
ኣብ መዛዘሚ ቃል ዘስመዐ ኣቦ-መንበር ሃማመተኤ ኣቶ ሳልሕ ኣሕመዲን እዩ። ንሱ ኣብ ዘቕረቦ መግለጺ፡ እቲ ቤት ትምህርቲ ክጅመር እንከሎ፡ ኣብ’ዚ ሕጂ ዘለዎ ደረጃ ክበጽሕ እዩ ዝብል ግምት ከም ዘይነበረ ሓቢሩ። እንተዀነ፡ ዝተፈላለዩ ኣካላት፡ እንተላይ ማሕበር ትምህርቲ ቋንቋ ዓረብ ንምምሃር ብዙሕ ግዜ ፈተነታት ተኻይዱ’ኳ እንተ ነበረ፡ ከም ዘይተዓወተ ድሕሪ ምግላጽ፣ መምህር ኣሕመድ ዑመር ሸኽ ነዚ ተበግሶ እዚ ወሲዱ ነቲ ዝነበረ ሻቕሎት ናይ’ዚ ትምህርቲ’ዚ ስለ ዝፈትሐ ክምስገን ዝግበኦ እዩ ክብል ገሊጹ።
ቀጺሉ፡ እዚ ትምህርቲ’ዚ ምስ ናትና ባህልን መንነትን ብምዝማድ ተመሃሮ ከም ዝፈትውዎን ከም ዝተባብዑን ትካላት’ውን ከም ዝሳተፉን ሓበሬታ ከም ዝህሉን ገይሩ ስለ ዝጸዓረሉ ኣብ’ዚ ደረጃ’ዚ በጺሑ ኣሎ። ልዕሊኹሉ መምህራንን ተመሃሮን ምስ ዘለዎም ናይ ስራሕ ብድሆታት ግዜኦም ወዲኖም ብምስጋሮም ክምጐሱ ከም ዝግባእ ጠቒሱ። ብፍላይ ገለ ተመሃሮ ደረጃ ዕድመን ሓላፍነትን ከየጐናደቦም ኣብዚ ትምህርቲ’ዚ ብምስታፎም ንመንእሰያትና ኣርኣያ ስለዝኾነ ከይነኣደ ኣይሓለፈን። ንሱ ኣብ መወዳእታ፡ ቋንቋ ዓረብ ንኤርትራውያን ኣካል ክብርታቶምን ታሪኾምን፡ ባህሎምን ስራሖምን ከም ዝዀነ ብምሕባር፡ ዘለናዮ ስትራተጅያዊ ቦታ ከምኡ’ውን፡ ቋንቋ ዓረብ ዘለዎ ኣገዳስነትን ብምግንዛብ፡ ክንመሃሮን ክንክእሎን ጥራሕ ዘይኰነስ ክንሰርሓሉ ከም ዝግባእ ኣዘኻኺሩ። ኣምሳያኡ እቲ መደብ ብሃገራዊ መዝሙር ተዛዚሙ።
striker 
