He just can't say it.
Complain for 5 minutes about Eritrea, without mentioning it.
Last edited by Zmeselo on 10 Jul 2025, 13:55, edited 2 times in total.
Re: He just can't say it.
@AmbStesfamariamA classic Freudian slip: the Ethiopian representative inadvertently admits what we've known all along, that this is a politicized mandate, one Ethiopia helped engineer with its sponsors and surrogates back in 2012. No surprises there, could not keep the sheepskin for long.
The mandate has become emblematic of the politicization of country-specific resolutions. Eritrea has consistently rejected the legitimacy of the mandate due to the politically motivated origins and sponsorship of the resolutions and the sustained use of dubious sources, including individuals with affiliations to externally funded groups and individuals with stated "regime change" agendas.
Moreover, recent voting records affirm this erosion. There were no recorded votes from 2012-2018. While appearing uncontroversial procedurally, the absence of a vote masked growing discontent, especially from countries in the Global South. The silence at the time DOES NOT indicate endorsement.
In the recorded votes of the 2019-2025 renewals, Council members expressed mounting discomfort through abstentions and "no" votes, reflecting a Council that is divided and unconvinced. The voting trajectory on Eritrea’s mandate from 2012 to 2024 illustrates a steady decline in legitimacy.
The growing opposition and abstention, especially from African and Global South states, highlight a clear political discomfort with the continued singling out of Eritrea. The mandate's reliance on a shrinking bloc of Global North states says a lot about the selective, biased, and politically motivated mandate that is not grounded in objective concern for human rights.
In line with @UN_HRC framework to terminate such mandates, given the clear procedural, political, and substantive justifications, Council members should oppose the renewal of the Eritrea mandate and support a return to the principles of non-selectivity and equal treatment. Eritrea should not be subject to indefinite exceptionalism.
The credibility of the UNHRC, and its ability to command universal respect, depends on its willingness to evolve, correct course, and resist the instrumentalization of its mechanisms for narrow political objectives.
Re: He just can't say it.
Eritrea's political culture of innate honesty and integrity; its faithful adherence to international law and the Treaties and Agreements it signs (Arbitral Awards with Yemen and Ethiopia respectively among others cases) stem from its national psyche. They are embedded, so to speak, in its DNA.
The positive, seamless, correlation between political culture and individual/personal conduct is exceptionally striking.
Indeed, both in the political and individual realms, Eritrea does not mince its words; nor does it speak with forked tongues.
These are rare, apparently inimitable, attributes/gems in a turbulent region where many political entities of every shade and colour often seem to pander and bow to external diktat; at times competing to be first in the pecking order of loyal and pliant "surrogates"
Re: He just can't say it.
ቦታ ኤርትራ ኣብ ቀርኒ ኣፍሪቃ
ስምኦን ወልደሚካኤል ኣብ ኣዳራሽ ዳዕሮ ዘቕረቦ ወረቐት
መጽሔት መንእሰይ
ሃገራት ኣብ ዞባውን ዓለማውን መድረኽ ብዘለወን ሓይሊ’ዩ ቦታአን ዝውሰን። ኣብዚ ኣብ ሓይሊ መሰረት ገይሩ ዝተሃንጸ ኣህጉራዊ ስርዓት፡ ሓንቲ ሃገር መሰላን ክብራን ተሓልዩ ዜጋታታ ብሰላም ክነብሩ እንተ ኾይኖም ንረብሓኣ ዝከላኸል ሓይሊ ክትሃንጽ ኣለዋ። ሓይሊ ናይ ሓንቲ ሃገር ምስ ሓይሊ ናይ’ተን ኣብቲ ከባቢ ዝርከባ ሃገራት ተዛሚዱ ክርአ እንከሎ፡ ዝበዝሐ እንተ ኾይኑ ዞባዊት ሓይሊ ወይ ጎብለል እያ። ቀንዲ ቅልስ ናይ ሃገራት ሚዛን ሓይሊ ንምዕቃብ እዩ። ብደረጃ ዞባ ወይ ብደረጃ ዓለም ሚዛን ሓይሊ እንተ ዘይተሓልዩ ናይ ሰላም ውሕስነት የለን። ሚዛን ሓይሊ ብደረጃ ዓለም ድሕሪ ምፍራስ ሕብረት ሶቭየት ናብ ሓደ ወገን ዘንቢሉ ስለ ዝጸንሐ እቲ ተዓዊተ ዝበለ ወገን ክሳብ “ታሪኽ ተወዲኡ’ዩ” ምባል በጺሑ፤ ንዓለምና ከኣ ብዘይገደብ ክህውኻ ጸኒሑ። ኣብ ቀርኒ ኣፍሪቃ’ውን ድሕሪ ምፍራስ ሃገረ ሶማል ሚዛን ሓይሊ ናይ’ዚ ዞባ ክመዓራረ ኣይተኻእለን። ከም ውጽኢቱ ኢትዮጵያ፡ ብቐንዱ ብኢድ ዘራያት ተደጊፋ፡ ኣብዚ ዞባ ዓንዲራ። ነዚ ናይ ኢትዮጵያ ዕንደራ ኸኣ ኤርትራ ንበይና ክትገጥሞ ተገዲዳ። ኣብዚ ሕጂ እዋን ሚዛን ሓይሊ ዞባና ካብቲ ዝነበሮ ተፈንጢሑ ዳግማይ ተወዲኑ፤ ሃገራት ናይ’ዚ ዞባ ኸኣ በብጽሒተን ኣልዒለን በቦታአን ሒዘን ይርከባ።
ኤርትራ ኣበይ ነይራ? ኣበይ ኣላ?
ድሕሪ ካልኣይ ውግእ ዓለምን ምብቃዕ ኤውሮጳዊ መግዛእትን፡ እቲ ንኤርትራ ናብ ናጻ ሃገር ክወስዳ ዝግብኦ ዝነበረ መገዲ ብዓበይቲ ሓይልታት ተዓጽወ። ካብኡ ሓሊፎም’ውን ንኤርትራ ምእንቲ ጸቢብን ግጉይን ረብሓ፡ ገንሸል ኮይና ካብ ኤውሮጳዊ ናብ ኣፍሪቃዊ መግዛእቲ ክትሳገር ፈረድዋ። ኤርትራ ነቲ ዕጹው መገዲ ንምኽፋትን ነቲ ቀይናን ፍርዲ ንምግልባጥን ንሰላሳ ዓመታት ኣብ ሓርነታዊ ቓልሲ ከተሕልፍ ተገዲዳ። ኣብ መወዳእታ ብኽቡር መስዋእታ እቲ ዝተዓጽወ መገዲ ተኸፊቱ፡ እቲ ፍርዲ መግዛእቲ’ውን ተገልቢጡ ናጽነት ኮይኑ። ኤርትራ ካብ ግዝእቲ ናብ ናጻ ሃገር ክትሰጋገር ዘሕለፈቶ ተጋድሎ ኣብ ዝቐጸለ ዓመታት መፈላልጦኣ ኾይኑ ፍሉይነት ኣውሂብዋ ይርከብ።
ኤርትራ ብሓርነታዊ ቃልስን መስዋእትን ናጽነታን ልእላውነታን ዝጨበጠት ሃገር ብምዃና ካብ መሳቱኣ ዝተፈልየ ተመኩሮ ኣለዋ። እዚ ፍሉይ ተመኩሮ’ዚ ብዙሕ ዋጋ ኣኽፊልዋ’ኳ እንተኾነ፡ ኣብ ካልእ ብቐሊሉ ዘይርከብ ታሪኻዊ ጸጋ ኣውሂብዋ’ዩ። ኣብ 1991፡ ከም ሓዳስ ሃገር ነዚ ዞባ ክትሕወሶ እንከላ ምስ ፍናና፡ ሓይላ፡ ትብዓታ፡ ምስ ሓድሽ ሓሳብ፡ ምስ በዳሂ ሓራ ዝወጸ ስነ-ኣእምሮ እያ ተሓዊሳቶ። ኤርትራ ናጽነት ክትወጽእ እንከላ፡ ነዚ ዞባ’ውን ካብ ናይ ደርግ ታህዲድን ናይ ሱዳን ሽበራዊ ስርሒታትን ሓራ ኣውጺኣቶ’ያ። ንምዕራባዊ ዕብለላ እምቢ ክበሃል ከም ዝከኣል’ውን ኣብነት ኮይናቶ’ያ። ድሕሪ ናጽነት’ውን እንተ ኾነ ኤርትራ ካብ ቅሉዕ ወተሃደራዊ ወራር ክሳብ ስዉር ሽርሕታት ዝዝርጋሕ ከበድቲ ፈተነታት ገጢምዋ’ዩ። እንተ ኾነ ግን ነቲ ንምንጻላ፡ ንምንብርካኻ፡ ንምዝራጋ፡ ንምጅጃዋ ዘንቀደ ብድሆታት ሰጊራ ዘይትንብርከኽ ሃገር ኮይና ወጺኣ። ኣብዚ ናይ መኸተ እዋን፡ ኤርትራ ኣብ ነብሳ ተዓቚባ ካብ መትከላ ከይወጸትን ኢዳ ከይሃበትን ጽንኩር ናይ ፈተነ እዋን ኣሕሊፋ። ሓሳባታ ሰማዒ ከይረኽቡ ተሰሪሑ (ኣፍ ኤርትራ ክዓብስዎ ኣይከኣሉን፡ እዝኒ እቶም ሰማዕቲ ግን ‘ዘረባ ኤርትራ ከይሰምዕ’ ተኸልኪሉ) ። ነዛ ምስ ብዙሕ ተስፋ ዝመጸት ሃገር ‘ናይ ኣፍሪቃ ተስፋ’ ውን ዝተባህለት ተስፋ ኣልቦ ንምግባራ ተሰሪሑ። ነዛ ምስ ትብዓታ ዝመጸት ሃገር ንምርዓዳ ውን ኩሉ መፈራርሒታት ተመዚዙ። ስለዚ ኤርትራ ኣብ ፈተና ኣትያ ድሕሪ ምጽናሕ ኣብ መበል 35 ዓመታ (1991- 2025) ከም ዕውትቲ ሃገር ቦታኣ ኣብዚ ዞባ ኣውሒሳ፡ ዞባዊት ሓይሊ ክትከውን በቒዓ ኣላ። ኤርትራ ከም ሃገር ክትሓልፎ ዝግበኣ ኣገዳሲ መድረኽ ፈተነ ሰጊራ፡ ብመኸተ ተሪራን ሱራ ኣደልዲላን ዝሓሸ መጻኢ ከተማዕዱ ኣብ ዘኽእላ ብራኸ ደይባ ትርከብ።
ዝርግሐ ሓይሊ ኣብ ዞባ ቀርኒ ኣፍሪቃ ከምቲ ልዒሉ ዝተገልጸ፡ ኣብ መንጎ ሃገራት ቀርኒ ኣፍሪቃ ምዕሩይ ዝርግሐ ሓይሊ ኣይጸንሐን። ከም ሳዕቤኑ ሃገራት’ዚ ዞባ ኣብ ማዕርነትን ምክብባርን ዝተመስረተ ዝምድና ክሃንጻ ኣይከኣላን። ቀርኒ ኣፍሪቃ፡ ኣብ ርእሲ’ቲ ዘይዓርፍ ዘቤታዊ ግጭት፡ እቲ ዝበዝሐ ውግእ ኣብ መንጎ ሃገራት ዝተራእየሉ ዞባ እዩ። ኤርትራ፡ ቅድምን ድሕርን ናጽነት፡ ዋጋ ዘይምዕሩይነት ሚዛን ሓይሊ ክትከፍል ዝጸንሐት ሃገር’ያ። ስርዓት ደርግ ንሶማል ምስ ሰዓረ
ናይ ወያነ ኢትዮጵያ’ውን ኣብ ልዕሊ ኤርትራ ውግእ ምስ ከፈተት ግልጽ እትብሎ ስክፍታ ኣይነበራን። ነታ ንሚዛን ሓይሊ ናይ’ዚ ዞባ ከተመዓራሪ እትኽእል ሶማል፡ ሽግራታ ኣብ ምዕማቝ ከኣ ዝከኣላ ገይራ።
ኤርትራ ኣዋህሊላቶ ዘላ ሓይሊ ካብ’ቲ ቅድሚ ሕጂ ዝነበራ ኮነ ምስ ጎረባብታ ብምንጽጻር ዓብዩ ኣሎ። መርኣያ ናይ ሓይላ ኸኣ ናይ ምግባር ዓቕማ ዛይዱ፡ ጽልዋኣ ኣስፋሕፊሑ፡ ድምጻ ሰማዒ ረኺቡ፡ ንባህርያት ናይ ካልኦት ከይተረፈ ክትጸሉ ክኢላ፤ ጸላእታ ቀጺዓ፤ ኣእሚና ወዘተ። ብዛዕባ ሃገራዊ ሓይሊ ክዝረብ እንከሎ ብቐዳምነት ድምር እኩብ ብዙሓት ረቛሒታት ምዃኑ ኣብ ግምት ምእታው የድሊ። ብሓደ ረቛሒ ጸብለል ስለ ዝበልካ ጥራይ ሓያል ኣይክወንን’ዩ፣ ማዕረኡ ኸኣ ሓደ ካብ’ቶም ብዙሓት ረቛሒታት ስለ ዝጎደለካ ኣይትሕይልን ማለት ኣይኮነን። ካልእ ኣብ ግምት ክኣቱ ዘለዎ ነጥቢ ኸኣ እቶም ሓይሊ ዝህቡ ረቛሒታት ምህላዎምን ነዞም ረቛሒታት እዚኦም ናብ ጭቡጥ ሓይሊ ምቕያሮምን በበይኑ ምዃኑ ምፍላጥ ኣገዳሲ እዩ። ስለዚ ኤርትራ ኣዋህሊላቶ ዘላ ሓይሊ ካብ ብዙሓት ነእሽቱን ዓበይትን ሩባታት ዝፈልፈለ ምዃኑ፡ እዚ ተጠራቒሙ ዘሎ ሃገራዊ ሓይሊ ኸኣ ምስ ሓይሊ ናይ ሃገራት’ዚ ዞባ ክነጻጸር እንከሎ ዝበዝሐ ምዃኑ ምፍላጥ ኣገዳሲ’ዩ።
ሶማል ወዲቓ ዝጸንሐት፡ ሕጂ ኸኣ ክትትንስእ ብዙሕ ፈንጠርጠር እትብል ዘላ ሃገር’ያ። ዋላ’ኳ ሕጂ ሓይሊ እንተ ዘይብላ ሓይሊ ክኸውን ዝኽእል ዕቑር ተኽእሎ ዘለዋ ብዓልቲ ተስፋ ሃገር’ያ። ኢትዮጵያ ተጸባቢቓን ተደጋጊፋን ክትሳለ ዝጸንሐት ሕጂ ግን ዕርቃና ዝወጸት ሃገር እያ። ክትመስል እምበር ክትከውን ፈቲና ዘይትፈልጥ ብምዃና ዝዓበየ ጸገማ’ዩ። እቲ ዝዕበጥ ዝነበረ ርስሓት ደገ ወጺኡ፡ እቲ ዝሽፈን ዝነበረ ሕመቕ ተቓሊዑ፡ ሓይላን ጽልዋኣን ተሃንኲቱ ይርከብ። ኣብ ክልቲአን ሱዳን ዘሎ ኵነታት እዚ ንኢትዮጵያ ዝበልናያ’ዩ መግለጺኡ። ጅቡቲ ካብ ናይ ደቂ ጁቡቲ ሃገር ክትብላ፡ ናይ’ተን ተጨቓጪቐን መዓስከራት ደኲነን ዘለዋ ሓያላት ሃገራት’ያ ክትብላ ስለ ዝቐልል፡ ከም ሃገር ንምግላጻ ተሸግር’ያ።
ተቐባልነት ኤርትራ ከም ሓይሊ ቀርኒ ኣፍሪቃ
ኣብ ዝሓለፈ ዓመታት ኣርኣያ ዝኾኖ ሓይሊ ካብ ውሽጡ ኣይረኸበን። እቲ ዝርካቡ ሓይሊ ላቜባ ብምዃኑ ሓይሊ ሓንቲ ሃገር ንጎረባብታ ክጠቅም ኣይጸንሐን። እታ ሓያል’የ ክትብል ዝጸንሐት ሃገር መሳርሒ ናይ ዕብለላ ክትከውን ብምጽንሓ ይትረፍ ነዚ ዞባ ንነብሳ’ውን ኣይኮነትን። ከም ውጽኢቱ ኣብዚ ከባቢ ቅቡልነት ኣይረኸበትን።
ሓደ ካብቶም ድሕሪ 2018 ዝመጹ ዓበይቲ ምዕባለታት ዳግመ-ምምጻእ ኤርትራ’ዩ። ቅድሚኡ፡ ኤርትራ ካብ ንጡፍ መሪሕነታዊ ተራ ተገሊላ ነብሳ ኣብ ምክልኻልን ሓይላ ኣብ ምድልዳልን እያ ጸኒሓ። ኣብ ከምዚ ኵነታት እንከላ’ውን ስም ኤርትራ ግኑን ኮይኑ’ዩ ጸኒሑ። መሪሕነት፡ ትካላት፡ መትከላት፡ ምሕደራ፡ ፖለቲካ፡ ሓፈሻዊ ኣካይዳ፡ ሰላምን ሓድነትን፡ ኣመለኻኽታ ናይ ኤርትራ ብፈተውትን ጸላእትን ተዘሪብሉን ተባሂጕን’ዩ። ህዝቢ’ዚ ዞባ ብናይ ኤርትራ ሓይሊ ተገሪሙ፡ ብሰላማ ቀኒኡ፡ ብመትከላዊ ኣካይዳኣ ተሃኒኑ፣ ብኣተሓሳስባን ደረጃ ንቕሓትን ኣነባብራን ኤርትራውያን ተደኒቑ’ዩ። እዚ ብዙሓት ረቛሒታት ተደማሚሮም ዝፈጠርዎ’ኳ እንተ ኾነ ብጥቕልሉ ግን ውጽኢት ናይ’ቲ ተዓጽያ እንከላ ዝሃነጸቶ ሓይሊ’ዩ።
ዞባዊ ሓይሊ ንምዃን - ኣብ መንጎ ብዙሓት ረቛሒታት- ሰለስተ ነገራት ብሓንሳብ ክጋጠሙ የድሊ። ቀዳማይ ጸብለልታ ናይ ሓይሊ ክኸውን እንከሎ እቲ ኻልኣይ ከኣ ናይ ምምራሕ ቅሩብነት ምርኣይ’ዩ። ከም ሳልሳይ ረቛሒ ኸኣ ክእመነልካን ተቐባልነት ክትረክብን ኣለኻ። ኤርትራ ኣብዚ ከባቢ ናይ ሓይሊ ጸብለልታ ከም ዘለዋ ዝተረጋገጸ’ዩ። እንተ ኾነ ግን ቦታኣ ኣብዚ ዞባ ብዘለዋ ሓይሊ ጥራይ ዘይኮነስ ብዓይኒ ህዝብታት’ዚ ኸባቢ ብኸመይ ትርአ ዝብል ነጥቢ ውን ኣገዳሲ’ዩ።
ኤርትራ ኣብዚ ዞባ ታሪኽ ዝመዝገቦ ወይ ኣእምሮ ዝዝክሮ ስሕተት ስለ ዘይፈጸመት ናይ ተቐባልነት ሽግር የብላን።
ኤርትራ ነቲ ህዝቢ ናይ’ዚ ዞባ ብልቡ ዝምነዮ ግን ከኣ ተቢዑ ክብሎ ዘይከኣለ ሓሳብ ዓው ኢላ’ያ ትብሎ። ሓሳብ ልቡ ከተድምጽ እንከላ ልቡ ከም ዝህባ ኸኣ ፍሉጥ’ዩ። ንኤርትራ ዝወቅስ ወይ ዝእውድ ህዝቢ ኣብዚ ኸባቢ የለን። እዚ ነቲ ኤርትራ ከም ዞባዊት ሓይሊ እትገብሮ ምንቅስቓስ ዓቢ ጸጋ’ዩ።
ኤርትራ ጸጥታን ርግኣትን ናይ’ቲ ዞባ ንምሕላው ብርክት ዝበሉ ተበግሶታት- ብሓሳብን ግብርን- ብምውሳዳ ናይ ምርግጋእን ምምራሕን ሓላፍነት ተጻዊታ’ያ። ድሌትን ናይ ምግባር ዓቕምን ኤርትራ ብህዝቢ’ዚ ከባቢ ተመስኪሩ’ዩ። ኣብ ውድቀት ሶማል እምኒ ዘይሰንደወት ሃገር፡ ኣብዚ ዞባ የላን። ንምትንስኣ ግን ብዘይካ ኢድ ናይ ኤርትራ ኢዳ ዝዘርግሐት ሃገር ክሳብ ሕጂ የላን። ሱዳን ቅድሚ ክልተ ምዃና ኣብ ዝነበረ ግጭት፡ ተበግሶ ኤርትራ ንምትህድዳእን ፍታሕ ንምምጻእን ቀሊል ኣይነበረን። እታ ናይ ወያነ ኢትዮጵያ ኣንጻር ነብሳን ከባቢኣን ምስ ኮነት ኣደብ ንምትሓዛ ብኹሉ መልክዓት ዝመከተት ሃገር መን’ያ?
ኤርትራ፡ ሓይሊ ንምዃን ውድባውን ስነ-ሓሳባውን ብልጫ ኣለዋ። መንግስቲ ኤርትራ ኣብ’ዚ ዞባ እቲ እንኮ ልኡላዊ ስልጣን ዘለዎ መንግስቲ’ዩ። ኣብ ዝሓለፈ እዋናት ከም መንግስቲ ኤርትራ ዝመስል መንግስቲ ክህልዎም ዝደልዩ ህዝብታት ትምኒቶም ብዓውታ ክገልጹ ተሰሚዖም’ዮም። ኤርትራ ተሃራፊ ዝኾነ ሓሳብ ኣለዋ። ክርዕምዎ ዝደልዩ ኸኣ ብዙሓት ኣለዉ። ስለዚ ብልጫታትና ንምዕቃብን ንምዝያድን ዘለና ቍጠባዊ፡ ፖለቲካዊ፡ ባህላዊ ምትእስሳር ከነሐይል፣ ናይ ምምራሕ ተራና ኣጸቢቕና ክንጻወት፣ ስነ-ሓሳባዊ ጸጋታትና ነቲ ዞባ ከነርእዮን ክንቅርበሉን፣ ንዞባዊ መዋቕር ንምሕያልን ምትዕርራይን ተበግሶ ክንወስድ፣ ቀርኒ ኣፍሪቃ፡ ኣብ ክፍለ ዓለማውን ዓለማውን መድረኻት ኣፍ ዝኾኖ፡ ጸጥታዊ ረብሓታቱ ዝከላኸል ሓይሊ ስኢኑ ስለ ዘሎ ነዚ ሃጓፍ’ዚ ክንመልኦ የድሊ።
ህዝቢ ቀርኒ ኣፍሪቃ ዝደልዮ፡ ኣብ ኤርትራ ኣሎ ህዝቢ ቀርኒ ኣፍሪቃ
ብዙሕ ብሓባር ዝብጽሖ ታሪኽን ሕጂ’ውን ብሓባር ኮይኑ ዝምነዮ ናይ ሓባር መጻእን ዘለዎ ህዝቢ’ዩ። ብደረጃ ህዝቢ ናይ ሓባር ድሌት ምህላዉ ኣብ ሕቶ ዝኣቱ ኣይኮነን። እዚ ዞባ ብቐዳምነት ምትሕብባር’ዩ ዝደሊ። ቀርኒ ኣፍሪቃ ብታሪኽ፡ ብባህሊ፡ ብትውልዲ ኣዝዩ ዝተቐራረበ እዩ። ብሓንሳብ ክበልዕ፡ ከዋግዕ፡ ክጽሊ፡ ክስዕስዕ … ይኽእል። ንምትሕብባር ዝዕንቅጽ ማሕበራዊ፡ ባህላዊ፡ ታሪኻዊ ረቛሒ የለን። ድሕሪ 2018 ኣብ መንጎ ኤርትራን ኢትዮጵያን ሶማልያን ዝጀመረ ምሕዝነት ናብ ሱዳንን ደቡብ ሱዳንን ንኽሰፍሕ ግዜ ዘይውሰደሉ ምኽንያት፡ እቲ ምትሕብባር ተደላዪ ስለ ዝኾነ’ዩ።
ህዝቢ እዚ ዞባ -ብዘይተረፍ- ካብ ግዳማዊ ምትእትታው ናጻ ዝኾነ ኣካይዳ ይደሊ። ጸረ ግዳማዊ ምትእትታው ዝኾነ ኣተሓሳስባ ብዝነጸረ ኣገባብ ግን ኣበይ ኣሎ? ብዕሊ መን ይጕስጉሰሉን ይነብሮን? ኣብዚ ዞባ ኣብ መሬቱ ምሉእ ስልጣን ዘለዎ መንግስቲ መን’ዩ? ኤርትራ ኣንጻር ዕብለላን ምትእትታውን ከተካይዶ ዝጸንሐት ተቓውሞ ንስማ ኣብ መዝገብ ዘይተንበርከኽቲ ክሰፍር ገይሩ’ዩ። እዚ ኸኣ ብህዝብታት ናይ’ዚ ዞባ ከም ትኽበር ገይርዋ’ዩ።
ህዝቢ እዚ ዞባ ብቐቢላዊ፡ ብሄራዊ፡ ሃይማኖታዊ ግርጭት ብምርብራቡ ስኒት፡ ምክብባር፡ ሓድነት ዘለዎ ሂወት ይደሊ። ኣብ ጎረባብትና ብዝተፈላለየ ምኽንያታት ኣብ መንጎ ህዝቢ ዝተፈጠረ ጽልእን ምጥርጣርን ዘዐሙቕ እምበር ዝድምስስ መሪሕነት ኣይተፈጥረን። ከም ውጽኢቱ ቀቢላውነት፡ ብሄራውነት፡ ሃይማኖታዊ ጥሩፍነት መለለዪ ናይዚ ዞባ ኮይኑ ጸኒሑ። ኣብዚ ዕልክሊል’ዚ ክነብር ድሌት ዘለዎ ህዝቢ የለን። ኤርትራ ሃገራዊ ስኒት፡ ሃገራዊ ሓድነት፡ ምክብባርን ማዕርነትን መሰረት ዝገበረ ዝምድና ኣብ ህዝባ ንምስፋን ዝኸደቶ ርሕቀት ነዊሕ’ዩ፤ ብኻልኦት ከኣ ሃንቀው ዝበሃል እዩ።
ህዝቢ እዚ ዞባ ጸጥታን ሰላምን ይደሊ። ኣብ ኩለን ሃገራት ናይ’ዚ ዞባ ናይ ሂወት፡ ንብረትን ካልእን ውሕስነት ዘለዎ ህዝቢ የለን። ርጉጽነት፡ ውሕስነት፡ ግሙት ሂወት ዝበሃል የለን። ኣብ ዝኾነ እዋን ክትቅተል፡ ክትዝረፍ፡ ክትዕመጽ፡ ክትዝለፍ፡ ክትፈራራሕ ትኽእል ኢኻ። ዓመጽቲ ስክፍታ የብሎምን። ዓመጽ ተሓቢእካ፡ ኣጸልሚትካ፡ ኣጸሚኻ ኣይኮነን ዝግበር ዘሎ። ኤርትራ ካብ’ዚ ክውንነት ናይ’ዚ ዞባ ብዝተፈልየ ጸጥታን ሰላምን ዘውሓሰት ሃገር እያ። ኣብ ኤርትራ ዘሎ ሰላምን ጸጥታን ናብ ጎረባብትና ክልሕም እቲ ድሌት ብወገን ኤርትራን ብወገን እቶም ብስእነት ጸጥታን ሰላምን ዝሳቐዩ ዘለዉ ጎረባብታ ኣሎ። እቲ ህዝቢ ናይ’ዚ ዞባ ሃረር ዝብሎ ጸጥታን ሰላምን ኣብ ኤርትራ ምህላዉ ኸኣ ተወሳኺ ጸጋና እዩ።
መደምደምታ
ኤርትራ ኣብ’ዚ ሕጂ እዋን ንሚዛን ሓይሊ ናይ’ዚ ዞባ ንሰላምን ምርግጋእን ናይ’ዚ ዞባን ጸጥታዊ ረብሓኣን ብዘገልግል ኣገባብ ንምውዳኑ ዘኽእላ ቁመና ሒዛ ኣላ። ጎረባብቲ ሃገራት ከኣ ንሓይላ ኣሚነናሉ ኣለዋ። ስለዚ ሓይልናን ዝናን ክንዕቅብ፡ ከም ናይ’ዚ ዞባ ሓይሊ ኸኣ ብጥንቃቐ ክንዋሳእ ኣለና።
ስምኦን ወልደሚካኤል ኣብ ኣዳራሽ ዳዕሮ ዘቕረቦ ወረቐት
መጽሔት መንእሰይ
ሃገራት ኣብ ዞባውን ዓለማውን መድረኽ ብዘለወን ሓይሊ’ዩ ቦታአን ዝውሰን። ኣብዚ ኣብ ሓይሊ መሰረት ገይሩ ዝተሃንጸ ኣህጉራዊ ስርዓት፡ ሓንቲ ሃገር መሰላን ክብራን ተሓልዩ ዜጋታታ ብሰላም ክነብሩ እንተ ኾይኖም ንረብሓኣ ዝከላኸል ሓይሊ ክትሃንጽ ኣለዋ። ሓይሊ ናይ ሓንቲ ሃገር ምስ ሓይሊ ናይ’ተን ኣብቲ ከባቢ ዝርከባ ሃገራት ተዛሚዱ ክርአ እንከሎ፡ ዝበዝሐ እንተ ኾይኑ ዞባዊት ሓይሊ ወይ ጎብለል እያ። ቀንዲ ቅልስ ናይ ሃገራት ሚዛን ሓይሊ ንምዕቃብ እዩ። ብደረጃ ዞባ ወይ ብደረጃ ዓለም ሚዛን ሓይሊ እንተ ዘይተሓልዩ ናይ ሰላም ውሕስነት የለን። ሚዛን ሓይሊ ብደረጃ ዓለም ድሕሪ ምፍራስ ሕብረት ሶቭየት ናብ ሓደ ወገን ዘንቢሉ ስለ ዝጸንሐ እቲ ተዓዊተ ዝበለ ወገን ክሳብ “ታሪኽ ተወዲኡ’ዩ” ምባል በጺሑ፤ ንዓለምና ከኣ ብዘይገደብ ክህውኻ ጸኒሑ። ኣብ ቀርኒ ኣፍሪቃ’ውን ድሕሪ ምፍራስ ሃገረ ሶማል ሚዛን ሓይሊ ናይ’ዚ ዞባ ክመዓራረ ኣይተኻእለን። ከም ውጽኢቱ ኢትዮጵያ፡ ብቐንዱ ብኢድ ዘራያት ተደጊፋ፡ ኣብዚ ዞባ ዓንዲራ። ነዚ ናይ ኢትዮጵያ ዕንደራ ኸኣ ኤርትራ ንበይና ክትገጥሞ ተገዲዳ። ኣብዚ ሕጂ እዋን ሚዛን ሓይሊ ዞባና ካብቲ ዝነበሮ ተፈንጢሑ ዳግማይ ተወዲኑ፤ ሃገራት ናይ’ዚ ዞባ ኸኣ በብጽሒተን ኣልዒለን በቦታአን ሒዘን ይርከባ።
ኤርትራ ኣበይ ነይራ? ኣበይ ኣላ?
ድሕሪ ካልኣይ ውግእ ዓለምን ምብቃዕ ኤውሮጳዊ መግዛእትን፡ እቲ ንኤርትራ ናብ ናጻ ሃገር ክወስዳ ዝግብኦ ዝነበረ መገዲ ብዓበይቲ ሓይልታት ተዓጽወ። ካብኡ ሓሊፎም’ውን ንኤርትራ ምእንቲ ጸቢብን ግጉይን ረብሓ፡ ገንሸል ኮይና ካብ ኤውሮጳዊ ናብ ኣፍሪቃዊ መግዛእቲ ክትሳገር ፈረድዋ። ኤርትራ ነቲ ዕጹው መገዲ ንምኽፋትን ነቲ ቀይናን ፍርዲ ንምግልባጥን ንሰላሳ ዓመታት ኣብ ሓርነታዊ ቓልሲ ከተሕልፍ ተገዲዳ። ኣብ መወዳእታ ብኽቡር መስዋእታ እቲ ዝተዓጽወ መገዲ ተኸፊቱ፡ እቲ ፍርዲ መግዛእቲ’ውን ተገልቢጡ ናጽነት ኮይኑ። ኤርትራ ካብ ግዝእቲ ናብ ናጻ ሃገር ክትሰጋገር ዘሕለፈቶ ተጋድሎ ኣብ ዝቐጸለ ዓመታት መፈላልጦኣ ኾይኑ ፍሉይነት ኣውሂብዋ ይርከብ።
ኤርትራ ብሓርነታዊ ቃልስን መስዋእትን ናጽነታን ልእላውነታን ዝጨበጠት ሃገር ብምዃና ካብ መሳቱኣ ዝተፈልየ ተመኩሮ ኣለዋ። እዚ ፍሉይ ተመኩሮ’ዚ ብዙሕ ዋጋ ኣኽፊልዋ’ኳ እንተኾነ፡ ኣብ ካልእ ብቐሊሉ ዘይርከብ ታሪኻዊ ጸጋ ኣውሂብዋ’ዩ። ኣብ 1991፡ ከም ሓዳስ ሃገር ነዚ ዞባ ክትሕወሶ እንከላ ምስ ፍናና፡ ሓይላ፡ ትብዓታ፡ ምስ ሓድሽ ሓሳብ፡ ምስ በዳሂ ሓራ ዝወጸ ስነ-ኣእምሮ እያ ተሓዊሳቶ። ኤርትራ ናጽነት ክትወጽእ እንከላ፡ ነዚ ዞባ’ውን ካብ ናይ ደርግ ታህዲድን ናይ ሱዳን ሽበራዊ ስርሒታትን ሓራ ኣውጺኣቶ’ያ። ንምዕራባዊ ዕብለላ እምቢ ክበሃል ከም ዝከኣል’ውን ኣብነት ኮይናቶ’ያ። ድሕሪ ናጽነት’ውን እንተ ኾነ ኤርትራ ካብ ቅሉዕ ወተሃደራዊ ወራር ክሳብ ስዉር ሽርሕታት ዝዝርጋሕ ከበድቲ ፈተነታት ገጢምዋ’ዩ። እንተ ኾነ ግን ነቲ ንምንጻላ፡ ንምንብርካኻ፡ ንምዝራጋ፡ ንምጅጃዋ ዘንቀደ ብድሆታት ሰጊራ ዘይትንብርከኽ ሃገር ኮይና ወጺኣ። ኣብዚ ናይ መኸተ እዋን፡ ኤርትራ ኣብ ነብሳ ተዓቚባ ካብ መትከላ ከይወጸትን ኢዳ ከይሃበትን ጽንኩር ናይ ፈተነ እዋን ኣሕሊፋ። ሓሳባታ ሰማዒ ከይረኽቡ ተሰሪሑ (ኣፍ ኤርትራ ክዓብስዎ ኣይከኣሉን፡ እዝኒ እቶም ሰማዕቲ ግን ‘ዘረባ ኤርትራ ከይሰምዕ’ ተኸልኪሉ) ። ነዛ ምስ ብዙሕ ተስፋ ዝመጸት ሃገር ‘ናይ ኣፍሪቃ ተስፋ’ ውን ዝተባህለት ተስፋ ኣልቦ ንምግባራ ተሰሪሑ። ነዛ ምስ ትብዓታ ዝመጸት ሃገር ንምርዓዳ ውን ኩሉ መፈራርሒታት ተመዚዙ። ስለዚ ኤርትራ ኣብ ፈተና ኣትያ ድሕሪ ምጽናሕ ኣብ መበል 35 ዓመታ (1991- 2025) ከም ዕውትቲ ሃገር ቦታኣ ኣብዚ ዞባ ኣውሒሳ፡ ዞባዊት ሓይሊ ክትከውን በቒዓ ኣላ። ኤርትራ ከም ሃገር ክትሓልፎ ዝግበኣ ኣገዳሲ መድረኽ ፈተነ ሰጊራ፡ ብመኸተ ተሪራን ሱራ ኣደልዲላን ዝሓሸ መጻኢ ከተማዕዱ ኣብ ዘኽእላ ብራኸ ደይባ ትርከብ።
ዝርግሐ ሓይሊ ኣብ ዞባ ቀርኒ ኣፍሪቃ ከምቲ ልዒሉ ዝተገልጸ፡ ኣብ መንጎ ሃገራት ቀርኒ ኣፍሪቃ ምዕሩይ ዝርግሐ ሓይሊ ኣይጸንሐን። ከም ሳዕቤኑ ሃገራት’ዚ ዞባ ኣብ ማዕርነትን ምክብባርን ዝተመስረተ ዝምድና ክሃንጻ ኣይከኣላን። ቀርኒ ኣፍሪቃ፡ ኣብ ርእሲ’ቲ ዘይዓርፍ ዘቤታዊ ግጭት፡ እቲ ዝበዝሐ ውግእ ኣብ መንጎ ሃገራት ዝተራእየሉ ዞባ እዩ። ኤርትራ፡ ቅድምን ድሕርን ናጽነት፡ ዋጋ ዘይምዕሩይነት ሚዛን ሓይሊ ክትከፍል ዝጸንሐት ሃገር’ያ። ስርዓት ደርግ ንሶማል ምስ ሰዓረ
ብምባል ልቡ ኣውዲቑ ንሰውራ ኤርትራ ንምድምሳስ ሸሞንተ ወራራት ኣበጊሱ።ናይ ምብራቕ ዓወት ኣብ ሰሜን ክንደግሞ ኢና
ናይ ወያነ ኢትዮጵያ’ውን ኣብ ልዕሊ ኤርትራ ውግእ ምስ ከፈተት ግልጽ እትብሎ ስክፍታ ኣይነበራን። ነታ ንሚዛን ሓይሊ ናይ’ዚ ዞባ ከተመዓራሪ እትኽእል ሶማል፡ ሽግራታ ኣብ ምዕማቝ ከኣ ዝከኣላ ገይራ።
ኤርትራ ኣዋህሊላቶ ዘላ ሓይሊ ካብ’ቲ ቅድሚ ሕጂ ዝነበራ ኮነ ምስ ጎረባብታ ብምንጽጻር ዓብዩ ኣሎ። መርኣያ ናይ ሓይላ ኸኣ ናይ ምግባር ዓቕማ ዛይዱ፡ ጽልዋኣ ኣስፋሕፊሑ፡ ድምጻ ሰማዒ ረኺቡ፡ ንባህርያት ናይ ካልኦት ከይተረፈ ክትጸሉ ክኢላ፤ ጸላእታ ቀጺዓ፤ ኣእሚና ወዘተ። ብዛዕባ ሃገራዊ ሓይሊ ክዝረብ እንከሎ ብቐዳምነት ድምር እኩብ ብዙሓት ረቛሒታት ምዃኑ ኣብ ግምት ምእታው የድሊ። ብሓደ ረቛሒ ጸብለል ስለ ዝበልካ ጥራይ ሓያል ኣይክወንን’ዩ፣ ማዕረኡ ኸኣ ሓደ ካብ’ቶም ብዙሓት ረቛሒታት ስለ ዝጎደለካ ኣይትሕይልን ማለት ኣይኮነን። ካልእ ኣብ ግምት ክኣቱ ዘለዎ ነጥቢ ኸኣ እቶም ሓይሊ ዝህቡ ረቛሒታት ምህላዎምን ነዞም ረቛሒታት እዚኦም ናብ ጭቡጥ ሓይሊ ምቕያሮምን በበይኑ ምዃኑ ምፍላጥ ኣገዳሲ እዩ። ስለዚ ኤርትራ ኣዋህሊላቶ ዘላ ሓይሊ ካብ ብዙሓት ነእሽቱን ዓበይትን ሩባታት ዝፈልፈለ ምዃኑ፡ እዚ ተጠራቒሙ ዘሎ ሃገራዊ ሓይሊ ኸኣ ምስ ሓይሊ ናይ ሃገራት’ዚ ዞባ ክነጻጸር እንከሎ ዝበዝሐ ምዃኑ ምፍላጥ ኣገዳሲ’ዩ።
ሶማል ወዲቓ ዝጸንሐት፡ ሕጂ ኸኣ ክትትንስእ ብዙሕ ፈንጠርጠር እትብል ዘላ ሃገር’ያ። ዋላ’ኳ ሕጂ ሓይሊ እንተ ዘይብላ ሓይሊ ክኸውን ዝኽእል ዕቑር ተኽእሎ ዘለዋ ብዓልቲ ተስፋ ሃገር’ያ። ኢትዮጵያ ተጸባቢቓን ተደጋጊፋን ክትሳለ ዝጸንሐት ሕጂ ግን ዕርቃና ዝወጸት ሃገር እያ። ክትመስል እምበር ክትከውን ፈቲና ዘይትፈልጥ ብምዃና ዝዓበየ ጸገማ’ዩ። እቲ ዝዕበጥ ዝነበረ ርስሓት ደገ ወጺኡ፡ እቲ ዝሽፈን ዝነበረ ሕመቕ ተቓሊዑ፡ ሓይላን ጽልዋኣን ተሃንኲቱ ይርከብ። ኣብ ክልቲአን ሱዳን ዘሎ ኵነታት እዚ ንኢትዮጵያ ዝበልናያ’ዩ መግለጺኡ። ጅቡቲ ካብ ናይ ደቂ ጁቡቲ ሃገር ክትብላ፡ ናይ’ተን ተጨቓጪቐን መዓስከራት ደኲነን ዘለዋ ሓያላት ሃገራት’ያ ክትብላ ስለ ዝቐልል፡ ከም ሃገር ንምግላጻ ተሸግር’ያ።
ተቐባልነት ኤርትራ ከም ሓይሊ ቀርኒ ኣፍሪቃ
ኣብ ዝሓለፈ ዓመታት ኣርኣያ ዝኾኖ ሓይሊ ካብ ውሽጡ ኣይረኸበን። እቲ ዝርካቡ ሓይሊ ላቜባ ብምዃኑ ሓይሊ ሓንቲ ሃገር ንጎረባብታ ክጠቅም ኣይጸንሐን። እታ ሓያል’የ ክትብል ዝጸንሐት ሃገር መሳርሒ ናይ ዕብለላ ክትከውን ብምጽንሓ ይትረፍ ነዚ ዞባ ንነብሳ’ውን ኣይኮነትን። ከም ውጽኢቱ ኣብዚ ከባቢ ቅቡልነት ኣይረኸበትን።
ሓደ ካብቶም ድሕሪ 2018 ዝመጹ ዓበይቲ ምዕባለታት ዳግመ-ምምጻእ ኤርትራ’ዩ። ቅድሚኡ፡ ኤርትራ ካብ ንጡፍ መሪሕነታዊ ተራ ተገሊላ ነብሳ ኣብ ምክልኻልን ሓይላ ኣብ ምድልዳልን እያ ጸኒሓ። ኣብ ከምዚ ኵነታት እንከላ’ውን ስም ኤርትራ ግኑን ኮይኑ’ዩ ጸኒሑ። መሪሕነት፡ ትካላት፡ መትከላት፡ ምሕደራ፡ ፖለቲካ፡ ሓፈሻዊ ኣካይዳ፡ ሰላምን ሓድነትን፡ ኣመለኻኽታ ናይ ኤርትራ ብፈተውትን ጸላእትን ተዘሪብሉን ተባሂጕን’ዩ። ህዝቢ’ዚ ዞባ ብናይ ኤርትራ ሓይሊ ተገሪሙ፡ ብሰላማ ቀኒኡ፡ ብመትከላዊ ኣካይዳኣ ተሃኒኑ፣ ብኣተሓሳስባን ደረጃ ንቕሓትን ኣነባብራን ኤርትራውያን ተደኒቑ’ዩ። እዚ ብዙሓት ረቛሒታት ተደማሚሮም ዝፈጠርዎ’ኳ እንተ ኾነ ብጥቕልሉ ግን ውጽኢት ናይ’ቲ ተዓጽያ እንከላ ዝሃነጸቶ ሓይሊ’ዩ።
ዞባዊ ሓይሊ ንምዃን - ኣብ መንጎ ብዙሓት ረቛሒታት- ሰለስተ ነገራት ብሓንሳብ ክጋጠሙ የድሊ። ቀዳማይ ጸብለልታ ናይ ሓይሊ ክኸውን እንከሎ እቲ ኻልኣይ ከኣ ናይ ምምራሕ ቅሩብነት ምርኣይ’ዩ። ከም ሳልሳይ ረቛሒ ኸኣ ክእመነልካን ተቐባልነት ክትረክብን ኣለኻ። ኤርትራ ኣብዚ ከባቢ ናይ ሓይሊ ጸብለልታ ከም ዘለዋ ዝተረጋገጸ’ዩ። እንተ ኾነ ግን ቦታኣ ኣብዚ ዞባ ብዘለዋ ሓይሊ ጥራይ ዘይኮነስ ብዓይኒ ህዝብታት’ዚ ኸባቢ ብኸመይ ትርአ ዝብል ነጥቢ ውን ኣገዳሲ’ዩ።
ኤርትራ ኣብዚ ዞባ ታሪኽ ዝመዝገቦ ወይ ኣእምሮ ዝዝክሮ ስሕተት ስለ ዘይፈጸመት ናይ ተቐባልነት ሽግር የብላን።
ዝብል ህዝቢ ኣብ ሱዳን፡ ደቡብ ሱዳን፡ ኢትዮጵያ፡ ሶማል ኣሎ።ንውዕለት ናይ ኤርትራ ንኽሕሰሉ ግዜ ይሃበና
ኤርትራ ነቲ ህዝቢ ናይ’ዚ ዞባ ብልቡ ዝምነዮ ግን ከኣ ተቢዑ ክብሎ ዘይከኣለ ሓሳብ ዓው ኢላ’ያ ትብሎ። ሓሳብ ልቡ ከተድምጽ እንከላ ልቡ ከም ዝህባ ኸኣ ፍሉጥ’ዩ። ንኤርትራ ዝወቅስ ወይ ዝእውድ ህዝቢ ኣብዚ ኸባቢ የለን። እዚ ነቲ ኤርትራ ከም ዞባዊት ሓይሊ እትገብሮ ምንቅስቓስ ዓቢ ጸጋ’ዩ።
ኤርትራ ጸጥታን ርግኣትን ናይ’ቲ ዞባ ንምሕላው ብርክት ዝበሉ ተበግሶታት- ብሓሳብን ግብርን- ብምውሳዳ ናይ ምርግጋእን ምምራሕን ሓላፍነት ተጻዊታ’ያ። ድሌትን ናይ ምግባር ዓቕምን ኤርትራ ብህዝቢ’ዚ ከባቢ ተመስኪሩ’ዩ። ኣብ ውድቀት ሶማል እምኒ ዘይሰንደወት ሃገር፡ ኣብዚ ዞባ የላን። ንምትንስኣ ግን ብዘይካ ኢድ ናይ ኤርትራ ኢዳ ዝዘርግሐት ሃገር ክሳብ ሕጂ የላን። ሱዳን ቅድሚ ክልተ ምዃና ኣብ ዝነበረ ግጭት፡ ተበግሶ ኤርትራ ንምትህድዳእን ፍታሕ ንምምጻእን ቀሊል ኣይነበረን። እታ ናይ ወያነ ኢትዮጵያ ኣንጻር ነብሳን ከባቢኣን ምስ ኮነት ኣደብ ንምትሓዛ ብኹሉ መልክዓት ዝመከተት ሃገር መን’ያ?
ኤርትራ፡ ሓይሊ ንምዃን ውድባውን ስነ-ሓሳባውን ብልጫ ኣለዋ። መንግስቲ ኤርትራ ኣብ’ዚ ዞባ እቲ እንኮ ልኡላዊ ስልጣን ዘለዎ መንግስቲ’ዩ። ኣብ ዝሓለፈ እዋናት ከም መንግስቲ ኤርትራ ዝመስል መንግስቲ ክህልዎም ዝደልዩ ህዝብታት ትምኒቶም ብዓውታ ክገልጹ ተሰሚዖም’ዮም። ኤርትራ ተሃራፊ ዝኾነ ሓሳብ ኣለዋ። ክርዕምዎ ዝደልዩ ኸኣ ብዙሓት ኣለዉ። ስለዚ ብልጫታትና ንምዕቃብን ንምዝያድን ዘለና ቍጠባዊ፡ ፖለቲካዊ፡ ባህላዊ ምትእስሳር ከነሐይል፣ ናይ ምምራሕ ተራና ኣጸቢቕና ክንጻወት፣ ስነ-ሓሳባዊ ጸጋታትና ነቲ ዞባ ከነርእዮን ክንቅርበሉን፣ ንዞባዊ መዋቕር ንምሕያልን ምትዕርራይን ተበግሶ ክንወስድ፣ ቀርኒ ኣፍሪቃ፡ ኣብ ክፍለ ዓለማውን ዓለማውን መድረኻት ኣፍ ዝኾኖ፡ ጸጥታዊ ረብሓታቱ ዝከላኸል ሓይሊ ስኢኑ ስለ ዘሎ ነዚ ሃጓፍ’ዚ ክንመልኦ የድሊ።
ህዝቢ ቀርኒ ኣፍሪቃ ዝደልዮ፡ ኣብ ኤርትራ ኣሎ ህዝቢ ቀርኒ ኣፍሪቃ
ብዙሕ ብሓባር ዝብጽሖ ታሪኽን ሕጂ’ውን ብሓባር ኮይኑ ዝምነዮ ናይ ሓባር መጻእን ዘለዎ ህዝቢ’ዩ። ብደረጃ ህዝቢ ናይ ሓባር ድሌት ምህላዉ ኣብ ሕቶ ዝኣቱ ኣይኮነን። እዚ ዞባ ብቐዳምነት ምትሕብባር’ዩ ዝደሊ። ቀርኒ ኣፍሪቃ ብታሪኽ፡ ብባህሊ፡ ብትውልዲ ኣዝዩ ዝተቐራረበ እዩ። ብሓንሳብ ክበልዕ፡ ከዋግዕ፡ ክጽሊ፡ ክስዕስዕ … ይኽእል። ንምትሕብባር ዝዕንቅጽ ማሕበራዊ፡ ባህላዊ፡ ታሪኻዊ ረቛሒ የለን። ድሕሪ 2018 ኣብ መንጎ ኤርትራን ኢትዮጵያን ሶማልያን ዝጀመረ ምሕዝነት ናብ ሱዳንን ደቡብ ሱዳንን ንኽሰፍሕ ግዜ ዘይውሰደሉ ምኽንያት፡ እቲ ምትሕብባር ተደላዪ ስለ ዝኾነ’ዩ።
ህዝቢ እዚ ዞባ -ብዘይተረፍ- ካብ ግዳማዊ ምትእትታው ናጻ ዝኾነ ኣካይዳ ይደሊ። ጸረ ግዳማዊ ምትእትታው ዝኾነ ኣተሓሳስባ ብዝነጸረ ኣገባብ ግን ኣበይ ኣሎ? ብዕሊ መን ይጕስጉሰሉን ይነብሮን? ኣብዚ ዞባ ኣብ መሬቱ ምሉእ ስልጣን ዘለዎ መንግስቲ መን’ዩ? ኤርትራ ኣንጻር ዕብለላን ምትእትታውን ከተካይዶ ዝጸንሐት ተቓውሞ ንስማ ኣብ መዝገብ ዘይተንበርከኽቲ ክሰፍር ገይሩ’ዩ። እዚ ኸኣ ብህዝብታት ናይ’ዚ ዞባ ከም ትኽበር ገይርዋ’ዩ።
ህዝቢ እዚ ዞባ ብቐቢላዊ፡ ብሄራዊ፡ ሃይማኖታዊ ግርጭት ብምርብራቡ ስኒት፡ ምክብባር፡ ሓድነት ዘለዎ ሂወት ይደሊ። ኣብ ጎረባብትና ብዝተፈላለየ ምኽንያታት ኣብ መንጎ ህዝቢ ዝተፈጠረ ጽልእን ምጥርጣርን ዘዐሙቕ እምበር ዝድምስስ መሪሕነት ኣይተፈጥረን። ከም ውጽኢቱ ቀቢላውነት፡ ብሄራውነት፡ ሃይማኖታዊ ጥሩፍነት መለለዪ ናይዚ ዞባ ኮይኑ ጸኒሑ። ኣብዚ ዕልክሊል’ዚ ክነብር ድሌት ዘለዎ ህዝቢ የለን። ኤርትራ ሃገራዊ ስኒት፡ ሃገራዊ ሓድነት፡ ምክብባርን ማዕርነትን መሰረት ዝገበረ ዝምድና ኣብ ህዝባ ንምስፋን ዝኸደቶ ርሕቀት ነዊሕ’ዩ፤ ብኻልኦት ከኣ ሃንቀው ዝበሃል እዩ።
ህዝቢ እዚ ዞባ ጸጥታን ሰላምን ይደሊ። ኣብ ኩለን ሃገራት ናይ’ዚ ዞባ ናይ ሂወት፡ ንብረትን ካልእን ውሕስነት ዘለዎ ህዝቢ የለን። ርጉጽነት፡ ውሕስነት፡ ግሙት ሂወት ዝበሃል የለን። ኣብ ዝኾነ እዋን ክትቅተል፡ ክትዝረፍ፡ ክትዕመጽ፡ ክትዝለፍ፡ ክትፈራራሕ ትኽእል ኢኻ። ዓመጽቲ ስክፍታ የብሎምን። ዓመጽ ተሓቢእካ፡ ኣጸልሚትካ፡ ኣጸሚኻ ኣይኮነን ዝግበር ዘሎ። ኤርትራ ካብ’ዚ ክውንነት ናይ’ዚ ዞባ ብዝተፈልየ ጸጥታን ሰላምን ዘውሓሰት ሃገር እያ። ኣብ ኤርትራ ዘሎ ሰላምን ጸጥታን ናብ ጎረባብትና ክልሕም እቲ ድሌት ብወገን ኤርትራን ብወገን እቶም ብስእነት ጸጥታን ሰላምን ዝሳቐዩ ዘለዉ ጎረባብታ ኣሎ። እቲ ህዝቢ ናይ’ዚ ዞባ ሃረር ዝብሎ ጸጥታን ሰላምን ኣብ ኤርትራ ምህላዉ ኸኣ ተወሳኺ ጸጋና እዩ።
መደምደምታ
ኤርትራ ኣብ’ዚ ሕጂ እዋን ንሚዛን ሓይሊ ናይ’ዚ ዞባ ንሰላምን ምርግጋእን ናይ’ዚ ዞባን ጸጥታዊ ረብሓኣን ብዘገልግል ኣገባብ ንምውዳኑ ዘኽእላ ቁመና ሒዛ ኣላ። ጎረባብቲ ሃገራት ከኣ ንሓይላ ኣሚነናሉ ኣለዋ። ስለዚ ሓይልናን ዝናን ክንዕቅብ፡ ከም ናይ’ዚ ዞባ ሓይሊ ኸኣ ብጥንቃቐ ክንዋሳእ ኣለና።
Re: He just can't say it.
Hunting the green jersey
_____________
Henok Mulubrhan shines at the Tour of Qinghai.
2nd place on Stage 5 AND 2nd place in the General Classification. Another great performance, highlighting the strength of Eritrean riders on the world stage.
_______________
OFFICIAL: Henok Goitom is the new head coach of the Swedish professional football club Degerfors IF! 
said Henok Goitom.I'm very happy to be here. My first impression is that I’ve received a warm welcome, and the path forward really appealed to me,
Goitom’s most recent job was at AIK, where he served as assistant coach until last fall. The 40-year-old Swedish- Eritrean also stepped in as interim head coach twice: once in 2022 after Bartosz Grzelak was fired, and again last year when Henning Berg left.
As a player, Goitom scored 102 goals and provided 45 assists in 293 competitive matches for AIK.
Degerfors currently sits in 14th place, in Allsvenskan.
Let the comeback begin!
Eritrean- Swede number 8 Nahom Netabay, plays for Degerfors IF.
Henok Goitom during his time as captain of the Eritrean national team a few years back. Photo: Samy A.A.
Henok highlights:
Last edited by Zmeselo on 10 Jul 2025, 16:51, edited 2 times in total.
Re: He just can't say it.
በስሟ ያልጠራት ስለናቃት እኮ ነው!
Re: He just can't say it.
Beyond the Resource Curse: Eritrea’s Holistic Approach to Development
By : - Bana Negusse
Jul 10, 2025
In recent years, Eritrea’s mining and energy sector has garnered considerable attention. However, much like broader international coverage of the country, mainstream narratives about Eritrea’s extractive industries have often been riddled with inaccuracies and stripped of context. Many observers hastily categorize Eritrea as just another resource-rich developing state destined to fall victim to the so-called “resource curse.”
[/image]
These characterizations are not only superficial and misguided, but they also ignore the nuanced and deliberate role natural resources play within Eritrea’s broader national development strategy. This article aims to provide a clear, informed overview of Eritrea’s development philosophy and its strategic approach to natural resource management.
Contextualizing development on the continent
Africa remains the world’s poorest continent, with many of its nations ranking lowest on global socioeconomic and development indices. The continent’s developmental challenges are deeply rooted in a range of interrelated factors: colonialism and historical legacies, political instability, ethnic and religious divisions, weak institutions, corruption, inadequate infrastructure, mismanaged economies, and harmful foreign interference.
It is a sad reality that despite (or perhaps because of) decades of external advice, international aid, and various policy prescriptions, progress has often remained elusive. One of the more persistent fallacies in development discourse has been the notion that natural resources alone can drive growth – a supposed “magic pill.” While resources, if strategically managed, can provide a foundation for sustainable development, they can also lead to stagnation or regression, as seen in many resource-rich nations.
Eritrea’s holistic vision of development
Since gaining independence, Eritrea has emphasized a holistic, multifaceted approach to development. From the outset, the country’s leadership has been keenly aware of the dangers posed by mismanaged resource wealth, with the failures of other resource-endowed nations serving as cautionary tales.
Eritrea’s national development strategy prioritizes the rehabilitation and construction of infrastructure, enhancement of agricultural productivity, promotion of private investment and exports, investment in health and education, environmental protection, and grassroots community mobilization. At the heart of this strategy is a strong emphasis on people. As outlined on various occasions, “the Eritrean government’s policy is and has always been firmly centred on investing in human capital and youth, which are, without question, our most important resource and greatest asset.” Within this broader framework, natural resources are treated as a single component in a larger, interconnected development agenda – not a silver bullet.
Eritrea’s cautious and pragmatic approach to its natural resources is consistently reflected in policy and public statements. One strong reflection comes from over a decade ago, when at a 2013 address to the UN Security Council’s Thematic Debate on Conflict Prevention and Natural Resources, the late Araya Desta – then Eritrea’s Ambassador to the UN – emphasized sustainability and public ownership: “The cardinal principle of Eritrea’s mining policy [is that]… all mineral resources are public property, and their conservation and development must be ensured for Eritrea’s present and future generations.”
Furthermore, various national plans and sector strategies have spelt out that Eritrea: “…is aware that [its resources] are non-renewable…and they have the potential of being curses rather than blessings for societies. Focus on the mining sector often leads to ignoring more vital and sustainable sectors.” Additionally, the Director-General of the Department of Mines in the Eritrean Ministry of Energy and Mines, Alem Kibreab, has underscored that “…the mining sector must be developed slowly and carefully to prevent…the resources curse.”
Despite enduring the effects of conflict, infrastructural damage, and unlawful unilateral sanctions, Eritrea has made measurable progress in multiple development areas, particularly in health and education. Notably, it was one of the few countries to achieve key United Nations Millennium Development Goals (MDGs), especially those related to health. The country continues to make steady progress under the framework of the Sustainable Development Goals (SDGs). Importantly, Eritrea enjoys relative peace and stability, low crime rates, and minimal corruption – factors often overlooked by external observers but critical to development.
Natural resources, when integrated with Eritrea’s broader development agenda, can continue to generate foreign capital, bolster infrastructure projects, and support national investments in social services and human development.
Zero tolerance for corruption
Concerns about resource mismanagement and corruption are valid in many developing contexts. However, Eritrea offers a distinct case. Numerous international officials have attested to its low levels of corruption. During a visit to Eritrea several years ago, the head of the African Development Bank Group remarked, “I marvel at some of the things I see here,” citing a UN official who claimed, “In Eritrea, corruption is zero percent.”
Also, Christine Umutoni, former UNDP Country Representative and UN Resident Humanitarian Coordinator, told the BBC: “We’ve seen value for money and accountability. You invest a little and you get a lot.” She added in an interview with Italy’s Africa Today, “Every dollar in this country has value… You will not see any of those things [aid or resources] sold in markets or diverted in any way.” Similarly, Susan Namondo Ngongi, another former UNDP Representative in Eritrea, stated that “Eritrea has one of the best-audited functions on the continent.”
Foreign business executives – including those from Western countries – have also testified to the absence of corruption in Eritrea, with many stating they had “no known or direct experience of corruption,” adding that any such behaviour would result in immediate contract termination by the Eritrean government.
Since its independence, Eritrea has prioritized the strong and clean management of its resources. The country has signed or acceded to over 120 international legal instruments, many of which are embedded in its Civil and Penal Codes. To operationalize its “zero tolerance” policy on corruption, Eritrea established a Special Court, as outlined in Proclamation No. 85/1996, to investigate corruption and the misuse of public resources. It also introduced and later updated Anti-Money Laundering Proclamations (Nos. 175/2014 and 181/2018).
Looking ahead
Eritrea has achieved notable developmental milestones, particularly in the areas of health, education, and socioeconomic advancement. Its natural resources have contributed to this success and hold further potential to accelerate progress. However, reliance on primary commodities poses inherent risks. Diversifying the economy, primarily through investment in manufacturing, is essential for long-term, resilient growth. In today’s rapidly evolving global economy, manufacturing provides a crucial pathway to modernization and economic development.
Eritrea’s investments in education and human capital development are key to enabling this transition. By cultivating a skilled workforce, Eritrea can enhance its competitiveness and participate more actively in global value chains. Finally, the international community has a crucial role to play: it must engage with Eritrea constructively, support its sovereign right to development, and advocate for the removal of illegal, unilateral sanctions and coercive measures that undermine national progress.
With a strategic, cautious, and people-centered approach to development, Eritrea is working to harness its resources as a catalyst, not a crutch, for national transformation. As the country continues on this path, global support grounded in respect, fairness, and partnership will be essential.
By : - Bana Negusse
Jul 10, 2025
In recent years, Eritrea’s mining and energy sector has garnered considerable attention. However, much like broader international coverage of the country, mainstream narratives about Eritrea’s extractive industries have often been riddled with inaccuracies and stripped of context. Many observers hastily categorize Eritrea as just another resource-rich developing state destined to fall victim to the so-called “resource curse.”
[/image]These characterizations are not only superficial and misguided, but they also ignore the nuanced and deliberate role natural resources play within Eritrea’s broader national development strategy. This article aims to provide a clear, informed overview of Eritrea’s development philosophy and its strategic approach to natural resource management.
Contextualizing development on the continent
Africa remains the world’s poorest continent, with many of its nations ranking lowest on global socioeconomic and development indices. The continent’s developmental challenges are deeply rooted in a range of interrelated factors: colonialism and historical legacies, political instability, ethnic and religious divisions, weak institutions, corruption, inadequate infrastructure, mismanaged economies, and harmful foreign interference.
It is a sad reality that despite (or perhaps because of) decades of external advice, international aid, and various policy prescriptions, progress has often remained elusive. One of the more persistent fallacies in development discourse has been the notion that natural resources alone can drive growth – a supposed “magic pill.” While resources, if strategically managed, can provide a foundation for sustainable development, they can also lead to stagnation or regression, as seen in many resource-rich nations.
Eritrea’s holistic vision of development
Since gaining independence, Eritrea has emphasized a holistic, multifaceted approach to development. From the outset, the country’s leadership has been keenly aware of the dangers posed by mismanaged resource wealth, with the failures of other resource-endowed nations serving as cautionary tales.
Eritrea’s national development strategy prioritizes the rehabilitation and construction of infrastructure, enhancement of agricultural productivity, promotion of private investment and exports, investment in health and education, environmental protection, and grassroots community mobilization. At the heart of this strategy is a strong emphasis on people. As outlined on various occasions, “the Eritrean government’s policy is and has always been firmly centred on investing in human capital and youth, which are, without question, our most important resource and greatest asset.” Within this broader framework, natural resources are treated as a single component in a larger, interconnected development agenda – not a silver bullet.
Eritrea’s cautious and pragmatic approach to its natural resources is consistently reflected in policy and public statements. One strong reflection comes from over a decade ago, when at a 2013 address to the UN Security Council’s Thematic Debate on Conflict Prevention and Natural Resources, the late Araya Desta – then Eritrea’s Ambassador to the UN – emphasized sustainability and public ownership: “The cardinal principle of Eritrea’s mining policy [is that]… all mineral resources are public property, and their conservation and development must be ensured for Eritrea’s present and future generations.”
Furthermore, various national plans and sector strategies have spelt out that Eritrea: “…is aware that [its resources] are non-renewable…and they have the potential of being curses rather than blessings for societies. Focus on the mining sector often leads to ignoring more vital and sustainable sectors.” Additionally, the Director-General of the Department of Mines in the Eritrean Ministry of Energy and Mines, Alem Kibreab, has underscored that “…the mining sector must be developed slowly and carefully to prevent…the resources curse.”
Despite enduring the effects of conflict, infrastructural damage, and unlawful unilateral sanctions, Eritrea has made measurable progress in multiple development areas, particularly in health and education. Notably, it was one of the few countries to achieve key United Nations Millennium Development Goals (MDGs), especially those related to health. The country continues to make steady progress under the framework of the Sustainable Development Goals (SDGs). Importantly, Eritrea enjoys relative peace and stability, low crime rates, and minimal corruption – factors often overlooked by external observers but critical to development.
Natural resources, when integrated with Eritrea’s broader development agenda, can continue to generate foreign capital, bolster infrastructure projects, and support national investments in social services and human development.
Zero tolerance for corruption
Concerns about resource mismanagement and corruption are valid in many developing contexts. However, Eritrea offers a distinct case. Numerous international officials have attested to its low levels of corruption. During a visit to Eritrea several years ago, the head of the African Development Bank Group remarked, “I marvel at some of the things I see here,” citing a UN official who claimed, “In Eritrea, corruption is zero percent.”
Also, Christine Umutoni, former UNDP Country Representative and UN Resident Humanitarian Coordinator, told the BBC: “We’ve seen value for money and accountability. You invest a little and you get a lot.” She added in an interview with Italy’s Africa Today, “Every dollar in this country has value… You will not see any of those things [aid or resources] sold in markets or diverted in any way.” Similarly, Susan Namondo Ngongi, another former UNDP Representative in Eritrea, stated that “Eritrea has one of the best-audited functions on the continent.”
Foreign business executives – including those from Western countries – have also testified to the absence of corruption in Eritrea, with many stating they had “no known or direct experience of corruption,” adding that any such behaviour would result in immediate contract termination by the Eritrean government.
Since its independence, Eritrea has prioritized the strong and clean management of its resources. The country has signed or acceded to over 120 international legal instruments, many of which are embedded in its Civil and Penal Codes. To operationalize its “zero tolerance” policy on corruption, Eritrea established a Special Court, as outlined in Proclamation No. 85/1996, to investigate corruption and the misuse of public resources. It also introduced and later updated Anti-Money Laundering Proclamations (Nos. 175/2014 and 181/2018).
Looking ahead
Eritrea has achieved notable developmental milestones, particularly in the areas of health, education, and socioeconomic advancement. Its natural resources have contributed to this success and hold further potential to accelerate progress. However, reliance on primary commodities poses inherent risks. Diversifying the economy, primarily through investment in manufacturing, is essential for long-term, resilient growth. In today’s rapidly evolving global economy, manufacturing provides a crucial pathway to modernization and economic development.
Eritrea’s investments in education and human capital development are key to enabling this transition. By cultivating a skilled workforce, Eritrea can enhance its competitiveness and participate more actively in global value chains. Finally, the international community has a crucial role to play: it must engage with Eritrea constructively, support its sovereign right to development, and advocate for the removal of illegal, unilateral sanctions and coercive measures that undermine national progress.
With a strategic, cautious, and people-centered approach to development, Eritrea is working to harness its resources as a catalyst, not a crutch, for national transformation. As the country continues on this path, global support grounded in respect, fairness, and partnership will be essential.
Re: He just can't say it.
ሕርሻዊ ንጥፈታት ከርከበት
ዓንዶም ግርማይ (ወዲ-ደረስ) @shabait
ስእሊ- ኣቤል በረኸት
ኣባል13 ዙርያ ሃገራዊ ኣገልግሎትን ብትምህርቲ ምስ መበል 17 ዙርያ ሳዋ ዝወረደን ኣስመሮም ካሕሳይ፡ ኣብ 2009 ካብ ኮለጅ ሕርሻ ሓመልማሎ ብዓውዲ ምክልኻል ሕማማትን ባልዓትን ብቚሊ፡ ብዲግሪ ተመሪቑ። ድሕሪ’ዚ ናብ ሚኒስትሪ ትምህርቲ ተመዲቡ ን7 ዓመታት ኣገልጊሉ። ዝዀነ ሰብ ብዝተመረቐሉ ዓውዲ ክምደብ ዝብል መምርሒ ድሕሪ ምውጽኡ፡ ኣስመሮም ብዝተመረቕሉ ዓውዲ ከገልግል፡ ኣብ 2016 ናብ ኮርፖረሽን ዘራእቲን ጥሪትን ሕርሻ ከርከበት ዳግማይ ተመዲቡ። ኣብዚ እዋን’ዚ፡ ኣብቲ ቦታ ከም ክኢላ ምክልኻል ብቚሊ ከምኡ’ውን፡ ኣብ ምክትታል ሓፈሻዊ ሕርሻ ከርከበት ኰይኑ ግቡኡ ኣብ ምፍጻም ይርከብ። ብስራሕ ናብቲ ቦታ ኣብ ዝተንቀሳቐስናሉ ብዛዕባ ሕርሻ ከርከበት ሓፈሻዊ መብርሂ ክህበና ተወኪስናዮ። ዝሃበና መልሲ ድማ ይስዕብ፥
ወቕቲ ምጅማር ፕሮጀክት ሕርሻ ከርከበት፡ ኣብ ጥቅምቲ’ዩ ዝጅምር። ስለ ዝዀነ መስርሕ ምትካል ቀወምቲ ኣግራብ ፍረታትን ኣዝርእቲን ድማ፡ ኣብቲ ዝተጠቐሰ ግዜ ይካየድ። ሎሚ ዓመት ብፍሉይ ኣብቲ ቦታ ኣብ ልዕሊ 80 ሄክታር ኣስታት 8 ሽሕ ተኽሊ ማንጉስ ተኺሎም ኣለዉ። እዚ ስፍሓት’ዚ ምስቲ ድሒሩ ዝጥቀስ ቅድሚ ሕጂ ኣብ ልዕሊ 30 ሄክታር ዝተተኽሉ ኣስታት 3000 ተኽሊ ማንጉስ ተደሚሩ ናብ ኣስታት 11 ሽሕ ገረብ ማንጉስ ከብ ኣቢልዎ ይርከብ።
ካልእ ኣብቲ ቦታ ካብ ዝዝርኡ ናይ ቅብኢ ኣዝርእቲ ሓደ ሱፍ እዩ። ንሕና ብስራሕ ኣብ ዝተንቀሳቐስናሉ ኣብ ወርሒ መጋቢት፡ ኣብ ልዕሊ 32 ሄክታር ዓንቢቡ ጽቡቕ ምህርቲ ክህብ ተስፋ ዝተነብረሉ ገለን ቃንጫ ዘርኢ ዝተሰከመ ኣኽሊል ከቢድዎ ቅርጹ ቀይሩ ንመሬት ዝተደፍአ ሱፍ ኢና ድማ ተዓዚብና። ሱፍ ኣብ ከርከበት ክዝራእ እዚ ናይ ፈለማ ኣይኰነን። ጽቡቕ ምህርቲ ዝተሓፍሶ፡ ዓሚን ቅድሚ ዓሚን ተዘሪኡ ነይሩ። ሓንቲ ተኽሊ ሱፍ ክሳብ 5 ኣኽሊል (ፍረ ዝስከም ጉንቦ) ትስከም። ከም ውጽኢት ናይ’ዚ፡ ኣብዘን ዝሓለፋ ክልተ ዓመታት ዘነይት ምህርቲ ከም እተሓፍሶ እቲ ዝረኸብናዮ ሓበሬታ የረድእ። በዚ መሰረት እቲ ቦታ ንሱፍ ኰነ ንኻልኦት ኣዝርእቲ ዝሰማማዕ ፍርያም ምዃኑ ተነጺሩ። ውጽኢቱ ተራእዩን ኣብ ኣለቡ ዝተተኽለት ፋብሪካ ዘይቲ ክትምግብ ብሓደ ወገን፡ ኣብ ከርከበት ናይ ማይ ኰነ ስፍሓት ዝሕረስ መሬት ጸገም ስለ ዘየለ ድማ በቲ ኻልእ፡ ኣብ ቀጻሊ ሱፍ ናይ ምዝራእ ብዝሰፍሐ መልክዑ ክለምዕ መደብ ተታሒዙ ምህላዉ ሓበሬታ ኣቶ ኣስመሮም ኣነጺሩ። ብዘይካ’ዚ ኣብቲ ኣጋጣሚ ኣብ ኣስታት 30 ሄክታር ዝተዘርአ ሽጉርቲን ሰለስተ ግዜ ፍርያቱ ተኣርዩ ራብዓይ ንኽእረ ድልዊ ዝዀነ ከራሚ ጡጥን’ውን ተዓዚብና። ጡጥ ኣብ ከባቢ ከርከበት ኣዝዩ ከም ዝሰማምዖን ናይዚ መርኣያ ኣብ ግዜ መግዛእቲ ኢጣልያ ኣብቲ ከባቢ ብዝሰፍሐ ይፈሪ ምንባሩን ይግለጽ። እዚ ዘርእየና መሬት ከርከበት ዝደለኻዮ ዘሪእካን ተኺልካን እትፈርየሉ ምቹእ ናይ ሕርሻ ቦታ ምዃኑ ኢኻ ትርዳእ።
ኣብ ሕርሻ ከርከበት ምስ ስፍሓት መሬት ዝዛመድ ብዙሓት ሰራሕተኛታት ክህልዉ ትጽበ። ብመሰረት መግለጺ ኣቶ ኣስመሮም፡ ዝበዝሑ ብመንግስቲ ኣብቲ ቦታ ዝተመደቡ ሞያውያን ክዀኑ እንከለዉ፡ እቲ ጉልበት ዝጠልብ ስራሕ ግን፡ ብነበርቲ ናይ’ቲ ከባቢ’ዩ ዝዕመም። ቅድሚ ሕጂ ነበርቲ ናይ’ቲ ከባቢ ናይ ሕርሻ ልምዲ ስራሕ ነይሩዎም ክበሃል ኣይከኣልን። ፕሮጀክት ሕርሻ ከርከበት ድሕሪ ምጅማሩ፡ ተሳትፎን ጠለብን ዓያዪ ጉልበት ኣብ ጻህያይ፡ ኮስኳሳ፡ ማይ ምስታይ፡ ምእራይ ምህርቲን ካልእ ዕማማትን ናይ’ቲ ሕርሻ ካብ ግዜ ናብ ግዜ እናዛየደ ኣብ ዝኸደሉ፡ ብዝሒ ሰራሕተኛታት ክጠልብ ጀሚሩ። ነበርቲ ናይ’ቲ ከባቢ ድማ ብብዝሒ ክሳተፉ ጀሚሮም። በብቚሩብ ልምዲ ስራሕ ሕርሻ ከሕድሩ ድማ ሓጊዙዎም። ከም ውጽኢቱ ኣብዚ እዋን’ዚ፡ ወርሓዊ ፍርቂ ኵንታል እኽሊን 500 ናቕፋን እናተኸፍሉ ዝበዝሓ ደቀንስትዮን መንእሰያት ኮተትየን ዝርከብዎም ልዕሊ 500 ሲቭል ሰራሕተኛታት ኣለውዎ። ኣብ ምእካብ ቃንጫ፡ ገሊፍን ጽሬትን ደገፍ ሰራዊት ልምዓት ዕዙዝ ምዃኑ ከይተጠቕሰ ክሕለፍ ዘይብሉ’ዩ።
ባልዓት ኣትክልቲን ኣዝርእቲን ኣብ ሕርሻ ከርከበት (ኣብ ተኽሊ ማንጉስን ካልኦት ኣዝርእቲን) እቲ ቀንድን ኣሸጋርን ኣብ ጥሪን ለካቲትን ዝኽሰት ወራር ኣንበጣ ፣ ኣብ መስከረምን ጥቅምትን ድማ ጋንሸራ ዝበሃሉ ባልዓት እዮም። ብሳልሳይ ደረጃ ዝስርዓ ቅድሚ ሕጂ ኣብቲ ከባቢ ዘይነበራ ምስ ምዕባለ ሕርሻ ከርከበትን ምግራብ ናይ’ቲ ከባቢን ዝተቐልቀላ ኴላ-ኴላ ዝበሃላ ሳገምቲን ሐደገኛታትን ዓሌት ኣዕዋፍ እየን። ኣብ ዝሓለፈ ከረምቲ ልዕሊ 1000 ሄክታር መሸላ ተዘሪኡ’ኳ እንተነበረ፡ ብሰሪ እዘን ዝተጠቕሳ ኣዕዋፍ እቲ ዝድለ ምህርቲ ከም ዘይተሓፈሰ ይግለጽ። መሸላ ብኣዕዋፍ፡ ዕፉን ብመፍለስ፡ ብሰሪ’ዞም ክልተ ተጻባእቲ ኣዝርእቲ፡ ኣብ ሕርሻ ከርከበት እዞም ዝተጠቕሱ ኣዝርእቲ ክዝርኡ ኣዝዩ ኣሸጋሪ ምዃኑ’ዩ ዘርኢ። እዚ ድማ ሓደ ካብ ዓበይቲ ብድሆ ሕርሻ ከርከበት ኰይኑ ዝቕጽል ዘሎ’ዩ። ነዚ ወገን ንምትሓዝ (ንምውጋድ) ዝተታሕዘ መደብ እንተሎ ኣብቲ ኣጋጣሚ ንኣቶ ኣስመሮም ተወኪስናዮ ነይርና።
እቲ ምክትታል መስርሕ ካብ ላዕለዋይ ኣካል ዝጅምር መስርሕ’ኳ እንተሎ፡ ብዓቢኡ ግን፡ ኣብቲ ቦታ ንዝተመደቡ ኣካላት እዩ ዝምልከት። ሎሚ ዓመት፡ ወራር ኣንበጣ ንምክልኻል ብምትሕብባርን ምውህሃድን ምስ ሚኒስትሪ ሕርሻ፡ ውጽኢት ዝተመዝገቦ ስራሕ ተዓሚሙ። ኣብ ሕማማት ኣዝርእቲ ይዅን ኣትክልቲ ፍረታት ግን ምሉእ ብምሉእ ካብቶም ኣብኡ ዘለዉ ክኢላታት ዝሓልፍ ኣይኰነን። እንተ ኣብ ናይ ጨራሩ ኴላ-ኴላ ግን፡ ካብ ብነፈርቲ ወጻኢ ብኻልእ ሜላ ንምክልኻል ዝከኣል ኣይኰነን።
ጻህያይ፡ ምህርቲ ካብ ዘጉድሉ ባእታታት ሓደ’ዩ። ከርከበት ድማ ቦዱ ቦታ ከም ምዃኑ መጠን፡ ጻህያይ ብቐሊሉ ክትቈጻጸሮ ዝከኣል ኣይኰነን። ምእንቲ’ዚ፡ ጻህያይ ኣብ ኣዝርእቲ ዘውርዶ ሃስያ ኣቃሊልካ ዝርአ ምስ ዘይምዃኑ፡ ሓያል ጻዕሪን ብዙሕ ጉልበትን ዝሓትት ከቢድ ዕማም’ዩ ኣብቲ ቦታ። ነዚ፡ ኣብቲ ከባቢ ዝነብር ሰብ ብምውፋር፡ ንምቍጽጻሩ ከም ዝፍተን ይሕበር። ብዘይካ’ዚ ጻህያይ ንምቊጽጻር ኣብ ናይ ኣዘራርኣን ማይ ምስታይን ዝውሰን ዝጥቀምሉ ካልእ ኣገባብ እውን ኣሎ። ንሱ ኸኣ፡ ማይ ኣብ ናይ ምስታይ መስርሕ፡ መስኖኣዊ ኣገባብ (Drippping) ምጥቃም፡ ጻዕቂ ጻህያይ ኣብ ምጕዳል ካብ ዝሕግዙ ፍቱናት ሜላታት ሓደ እዩ። ስለ ዝኾነ፡ እዚ ኣገባብ ክሰፍሕ ለበዋ ናይ ዝበዝሑ ዘዘራረብናዮም ኣባላት ሕርሻ ከርከበት ኰይኑ ረኺብናዮ።
ምንጪ ፈልሲ ኣግራብ ፍረታትን ኣሕምልትን ካበይ’ዩ? ክንፈልጥ ንኣቶ ኣስመሮም ሓቲትናዮ። ማንጉስን ኣራንሺን ካብ ዒላበርዒድ፡ ገርሰትን ሓልሓለን፣ ሽጉርትን ኮሚደረን ድማ ካብ ኣፍ-ሂምቦል ምዃኑ ድማ ገሊጹልና።
ከርከበት፡ ተጓዒዝካ ኣይኰነን ዓይንኻ ጠሚትካ’ውን ዘይውዳእ (ዘይብጻሕ) ሰፊሕን ሌጣን ጐልጎል እዩ። ልዕሊ 15 ሽሕ ሄክታር ክለምዕ ዝኽእል መሬት ከኣ ኣለዎ። ካብዚ ኣብዚ እዋን’ዚ ዝለምዐ ቦታ፡ 110 ሄክታር ማንጉስ፡ ልዕሊ 30 ሄክታር ሽጉርቲ፡ ልዕሊ 10 ሄክታር ኮሚደረ፡ ኣስታት 32 ሄክታር ሱፍ፡ ልዕሊ 30 ሄክታር ድማ ጡጥ - እዚ ኩሉ ተደሚሩ ኣስታት 200 ሄክታር ጥራይ’ዩ። ዝተረፈ ኣሽሓት ሄክታር ብሕጂ ክለምዕ ዝጽበ ዘሎ’ዩ። እዚ፡ ኣብ መጻኢ ኣብቲ ከባቢ ርሒብ ባይታ ልምዓት ተነጺፉ ምህላዉ፡ ግን ድማ ሓያል ጻዕሪ ዝሓትት ምዃኑ’ዩ ዘርኢ።
ከርከበትን ከባቢኡን፡ እቲ ቐደም፡ ኣዝዩ ጸሓያዊ ህሮሩማን ካምሲንን ዘይፍለዮ፡ እቲ’ኳ ጸዊዕካ መልሲ ዝህብ ሰብ ዘይትረኽበሉ ምድረ-በዳን ኣጻምእን ዝነበረ ቦታ፡ ኣብዚ እዋን ብዝተፈላለዩ ኣግራብ ማዕሪጉ ናብ ገነት ተለዊጡ፣ ስግኣት ዘይብሉ ህይወት ዝመርሑ ብቐትሪን ለይቲን ወዛሕዛሕ ዝብሉ ዝተፈላለዩ እንስሳታት ዝረኣዩሉ፣ ሰበኽ ሳግም ህይወት ዝነበሮ ህዝቢ ናይ’ቲ ከባቢ ናብራ ገልጠምጠም ቀደሙ ራሕሪሑ፡ ረጊኡን ዓልዩዎን ዓዲ ደኲኑ ክነብር እንክርኢ፣ ቀደም ነቲ ቦታ ዝፈልጦ ሰብ ንኽኣምን እንተተጸገመ ነውሪ ኣይቍጸረሉን። እዚ ለውጢ ንኽመጽእ፡ ከቢድ ሰብኣዊ ጉልበትን ዘይተኣደነ ጸጋ ሃገርን ከም ዝፈሰሶ ድማ መብርሂ ዝምልከቶ ኣይትጽበየሉን።
ሕርሻ ማንጉስ ኣብ ከርከበት
ኣባል27 ዙርያ ሃገራዊ ኣገልግሎት መንእሰይ ሓድሽ መኮነን፡ ኣብ 2016 ሞያዊ ትምህርቲ ክቐስም ካብ ሓይልታት ተሳሒቡ ናብ ዓዲ ሃሎ ኣትዩ። ኣብ ዓዲ ሃሎ ሓደ ዓመት ተማሂሩ ኣብ 2017 ብዓውዲ ስነ-ኣዝርእቲ (Agronomy) ብሰርቲፊኬት ድሕሪ ምምራቑ፡ ብዝተመረቕኩሉ ዓውዲ ከገልግል ናብ ሕርሻ ከርከበት ተመዲቡ። ኣብዚ ሕጂ እዋን ድማ ከም ክኢላን ሓላፊን ሓደ ነቚጣ ገረብ ማንጉስ ኰይኑ ይነጥፍ ኣሎ።
መንእሰይ ሓድሽ ዝከታተሎ ሕርሻ ማንጉስ ኣብ ሰነ 2017 ክትከል ጀሚሩ። ናብቲ ቦታ ክምደብ እንከሎ ወዲ ሓደ ወርሒ’ዩ ጸኒሕዎ። ሓድሽ ኣብ ዓዲ ሃሎ ተማሂሩ ዝተመረቐሉ ዓውዲ ሕርሻ ይዅን’ምበር፡
ስራሕካ’ዩ ምስተባህለ ግን ብኽፉት ልቢ ተቐቢሉ ብዛዕባ ባህርያት ናይ’ቲ ተኽሊ ፍሩታ ኣብ ሓጺር ግዜ ዝኣክል ተመኵሮ ከጥሪ ክኢሉ። ኣብዚ እዋን ከኣ ሓላፊ ናይ’ቲ ኣብ ኣስታት 30 ሄክታር ዝለምዐ ነቚጣ ገረብ ማንጉስ ብምዃን የገልግል ኣሎ።
ኣግራብ ማንጉስ ከርከበት፡ ንዓና’ውን ዕንባባን ጽገን ኰይኖም’ዮም ጸኒሖምና። ግንቦትን ሰነን ምህርቲ ማንጉስ ዝእረየሉ ኣዋርሕ’ዩ - ብመሰረት ሓበሬታ መንእሰይ ሓድሽ።
ከም ግቡእ፡ ኣብ ኣተኻኽላ ገረብ ማንጉስ፡ ኣብ መንጎ ነፍሲ-ወከፍ ተኽሊ ናይ 10 ሜትሮ ተፈናቲትቱ ክትከል ኣለዎ። እዚ ማለት ኣብ ሄክታር 100 ኣግራብ ክህልዉ ይግባእ። ኣብ ሕርሻ ከርከበት ካብ ቅድሚ 3 ዓመታት ጀሚሮም ምህርቲ ኣብ ምሃብ ዝበጽሑ፡ ኣብ ኣስታት 30 ሄክታር ልዕሊ 2800 ገረብ ማንጉስ ኣለዉ። በቲ ግቡእ 3000 ገረብ ክዀኑ ነይሩዎም፣ መፍለስ ስለ ዘሎ እቲ ቊጽሪ ናይቶም ኣግራብ ናብ’ዚ ዝተጠቕሰ ከም ዝወረደ መንእሰይ ሓድሽ ይገልጽ።
ዓንዶም ግርማይ (ወዲ-ደረስ) @shabait
ስእሊ- ኣቤል በረኸት
ኣባል13 ዙርያ ሃገራዊ ኣገልግሎትን ብትምህርቲ ምስ መበል 17 ዙርያ ሳዋ ዝወረደን ኣስመሮም ካሕሳይ፡ ኣብ 2009 ካብ ኮለጅ ሕርሻ ሓመልማሎ ብዓውዲ ምክልኻል ሕማማትን ባልዓትን ብቚሊ፡ ብዲግሪ ተመሪቑ። ድሕሪ’ዚ ናብ ሚኒስትሪ ትምህርቲ ተመዲቡ ን7 ዓመታት ኣገልጊሉ። ዝዀነ ሰብ ብዝተመረቐሉ ዓውዲ ክምደብ ዝብል መምርሒ ድሕሪ ምውጽኡ፡ ኣስመሮም ብዝተመረቕሉ ዓውዲ ከገልግል፡ ኣብ 2016 ናብ ኮርፖረሽን ዘራእቲን ጥሪትን ሕርሻ ከርከበት ዳግማይ ተመዲቡ። ኣብዚ እዋን’ዚ፡ ኣብቲ ቦታ ከም ክኢላ ምክልኻል ብቚሊ ከምኡ’ውን፡ ኣብ ምክትታል ሓፈሻዊ ሕርሻ ከርከበት ኰይኑ ግቡኡ ኣብ ምፍጻም ይርከብ። ብስራሕ ናብቲ ቦታ ኣብ ዝተንቀሳቐስናሉ ብዛዕባ ሕርሻ ከርከበት ሓፈሻዊ መብርሂ ክህበና ተወኪስናዮ። ዝሃበና መልሲ ድማ ይስዕብ፥
ወቕቲ ምጅማር ፕሮጀክት ሕርሻ ከርከበት፡ ኣብ ጥቅምቲ’ዩ ዝጅምር። ስለ ዝዀነ መስርሕ ምትካል ቀወምቲ ኣግራብ ፍረታትን ኣዝርእቲን ድማ፡ ኣብቲ ዝተጠቐሰ ግዜ ይካየድ። ሎሚ ዓመት ብፍሉይ ኣብቲ ቦታ ኣብ ልዕሊ 80 ሄክታር ኣስታት 8 ሽሕ ተኽሊ ማንጉስ ተኺሎም ኣለዉ። እዚ ስፍሓት’ዚ ምስቲ ድሒሩ ዝጥቀስ ቅድሚ ሕጂ ኣብ ልዕሊ 30 ሄክታር ዝተተኽሉ ኣስታት 3000 ተኽሊ ማንጉስ ተደሚሩ ናብ ኣስታት 11 ሽሕ ገረብ ማንጉስ ከብ ኣቢልዎ ይርከብ።
ካልእ ኣብቲ ቦታ ካብ ዝዝርኡ ናይ ቅብኢ ኣዝርእቲ ሓደ ሱፍ እዩ። ንሕና ብስራሕ ኣብ ዝተንቀሳቐስናሉ ኣብ ወርሒ መጋቢት፡ ኣብ ልዕሊ 32 ሄክታር ዓንቢቡ ጽቡቕ ምህርቲ ክህብ ተስፋ ዝተነብረሉ ገለን ቃንጫ ዘርኢ ዝተሰከመ ኣኽሊል ከቢድዎ ቅርጹ ቀይሩ ንመሬት ዝተደፍአ ሱፍ ኢና ድማ ተዓዚብና። ሱፍ ኣብ ከርከበት ክዝራእ እዚ ናይ ፈለማ ኣይኰነን። ጽቡቕ ምህርቲ ዝተሓፍሶ፡ ዓሚን ቅድሚ ዓሚን ተዘሪኡ ነይሩ። ሓንቲ ተኽሊ ሱፍ ክሳብ 5 ኣኽሊል (ፍረ ዝስከም ጉንቦ) ትስከም። ከም ውጽኢት ናይ’ዚ፡ ኣብዘን ዝሓለፋ ክልተ ዓመታት ዘነይት ምህርቲ ከም እተሓፍሶ እቲ ዝረኸብናዮ ሓበሬታ የረድእ። በዚ መሰረት እቲ ቦታ ንሱፍ ኰነ ንኻልኦት ኣዝርእቲ ዝሰማማዕ ፍርያም ምዃኑ ተነጺሩ። ውጽኢቱ ተራእዩን ኣብ ኣለቡ ዝተተኽለት ፋብሪካ ዘይቲ ክትምግብ ብሓደ ወገን፡ ኣብ ከርከበት ናይ ማይ ኰነ ስፍሓት ዝሕረስ መሬት ጸገም ስለ ዘየለ ድማ በቲ ኻልእ፡ ኣብ ቀጻሊ ሱፍ ናይ ምዝራእ ብዝሰፍሐ መልክዑ ክለምዕ መደብ ተታሒዙ ምህላዉ ሓበሬታ ኣቶ ኣስመሮም ኣነጺሩ። ብዘይካ’ዚ ኣብቲ ኣጋጣሚ ኣብ ኣስታት 30 ሄክታር ዝተዘርአ ሽጉርቲን ሰለስተ ግዜ ፍርያቱ ተኣርዩ ራብዓይ ንኽእረ ድልዊ ዝዀነ ከራሚ ጡጥን’ውን ተዓዚብና። ጡጥ ኣብ ከባቢ ከርከበት ኣዝዩ ከም ዝሰማምዖን ናይዚ መርኣያ ኣብ ግዜ መግዛእቲ ኢጣልያ ኣብቲ ከባቢ ብዝሰፍሐ ይፈሪ ምንባሩን ይግለጽ። እዚ ዘርእየና መሬት ከርከበት ዝደለኻዮ ዘሪእካን ተኺልካን እትፈርየሉ ምቹእ ናይ ሕርሻ ቦታ ምዃኑ ኢኻ ትርዳእ።
ኣብ ሕርሻ ከርከበት ምስ ስፍሓት መሬት ዝዛመድ ብዙሓት ሰራሕተኛታት ክህልዉ ትጽበ። ብመሰረት መግለጺ ኣቶ ኣስመሮም፡ ዝበዝሑ ብመንግስቲ ኣብቲ ቦታ ዝተመደቡ ሞያውያን ክዀኑ እንከለዉ፡ እቲ ጉልበት ዝጠልብ ስራሕ ግን፡ ብነበርቲ ናይ’ቲ ከባቢ’ዩ ዝዕመም። ቅድሚ ሕጂ ነበርቲ ናይ’ቲ ከባቢ ናይ ሕርሻ ልምዲ ስራሕ ነይሩዎም ክበሃል ኣይከኣልን። ፕሮጀክት ሕርሻ ከርከበት ድሕሪ ምጅማሩ፡ ተሳትፎን ጠለብን ዓያዪ ጉልበት ኣብ ጻህያይ፡ ኮስኳሳ፡ ማይ ምስታይ፡ ምእራይ ምህርቲን ካልእ ዕማማትን ናይ’ቲ ሕርሻ ካብ ግዜ ናብ ግዜ እናዛየደ ኣብ ዝኸደሉ፡ ብዝሒ ሰራሕተኛታት ክጠልብ ጀሚሩ። ነበርቲ ናይ’ቲ ከባቢ ድማ ብብዝሒ ክሳተፉ ጀሚሮም። በብቚሩብ ልምዲ ስራሕ ሕርሻ ከሕድሩ ድማ ሓጊዙዎም። ከም ውጽኢቱ ኣብዚ እዋን’ዚ፡ ወርሓዊ ፍርቂ ኵንታል እኽሊን 500 ናቕፋን እናተኸፍሉ ዝበዝሓ ደቀንስትዮን መንእሰያት ኮተትየን ዝርከብዎም ልዕሊ 500 ሲቭል ሰራሕተኛታት ኣለውዎ። ኣብ ምእካብ ቃንጫ፡ ገሊፍን ጽሬትን ደገፍ ሰራዊት ልምዓት ዕዙዝ ምዃኑ ከይተጠቕሰ ክሕለፍ ዘይብሉ’ዩ።
ባልዓት ኣትክልቲን ኣዝርእቲን ኣብ ሕርሻ ከርከበት (ኣብ ተኽሊ ማንጉስን ካልኦት ኣዝርእቲን) እቲ ቀንድን ኣሸጋርን ኣብ ጥሪን ለካቲትን ዝኽሰት ወራር ኣንበጣ ፣ ኣብ መስከረምን ጥቅምትን ድማ ጋንሸራ ዝበሃሉ ባልዓት እዮም። ብሳልሳይ ደረጃ ዝስርዓ ቅድሚ ሕጂ ኣብቲ ከባቢ ዘይነበራ ምስ ምዕባለ ሕርሻ ከርከበትን ምግራብ ናይ’ቲ ከባቢን ዝተቐልቀላ ኴላ-ኴላ ዝበሃላ ሳገምቲን ሐደገኛታትን ዓሌት ኣዕዋፍ እየን። ኣብ ዝሓለፈ ከረምቲ ልዕሊ 1000 ሄክታር መሸላ ተዘሪኡ’ኳ እንተነበረ፡ ብሰሪ እዘን ዝተጠቕሳ ኣዕዋፍ እቲ ዝድለ ምህርቲ ከም ዘይተሓፈሰ ይግለጽ። መሸላ ብኣዕዋፍ፡ ዕፉን ብመፍለስ፡ ብሰሪ’ዞም ክልተ ተጻባእቲ ኣዝርእቲ፡ ኣብ ሕርሻ ከርከበት እዞም ዝተጠቕሱ ኣዝርእቲ ክዝርኡ ኣዝዩ ኣሸጋሪ ምዃኑ’ዩ ዘርኢ። እዚ ድማ ሓደ ካብ ዓበይቲ ብድሆ ሕርሻ ከርከበት ኰይኑ ዝቕጽል ዘሎ’ዩ። ነዚ ወገን ንምትሓዝ (ንምውጋድ) ዝተታሕዘ መደብ እንተሎ ኣብቲ ኣጋጣሚ ንኣቶ ኣስመሮም ተወኪስናዮ ነይርና።
እቲ ምክትታል መስርሕ ካብ ላዕለዋይ ኣካል ዝጅምር መስርሕ’ኳ እንተሎ፡ ብዓቢኡ ግን፡ ኣብቲ ቦታ ንዝተመደቡ ኣካላት እዩ ዝምልከት። ሎሚ ዓመት፡ ወራር ኣንበጣ ንምክልኻል ብምትሕብባርን ምውህሃድን ምስ ሚኒስትሪ ሕርሻ፡ ውጽኢት ዝተመዝገቦ ስራሕ ተዓሚሙ። ኣብ ሕማማት ኣዝርእቲ ይዅን ኣትክልቲ ፍረታት ግን ምሉእ ብምሉእ ካብቶም ኣብኡ ዘለዉ ክኢላታት ዝሓልፍ ኣይኰነን። እንተ ኣብ ናይ ጨራሩ ኴላ-ኴላ ግን፡ ካብ ብነፈርቲ ወጻኢ ብኻልእ ሜላ ንምክልኻል ዝከኣል ኣይኰነን።
ጻህያይ፡ ምህርቲ ካብ ዘጉድሉ ባእታታት ሓደ’ዩ። ከርከበት ድማ ቦዱ ቦታ ከም ምዃኑ መጠን፡ ጻህያይ ብቐሊሉ ክትቈጻጸሮ ዝከኣል ኣይኰነን። ምእንቲ’ዚ፡ ጻህያይ ኣብ ኣዝርእቲ ዘውርዶ ሃስያ ኣቃሊልካ ዝርአ ምስ ዘይምዃኑ፡ ሓያል ጻዕሪን ብዙሕ ጉልበትን ዝሓትት ከቢድ ዕማም’ዩ ኣብቲ ቦታ። ነዚ፡ ኣብቲ ከባቢ ዝነብር ሰብ ብምውፋር፡ ንምቍጽጻሩ ከም ዝፍተን ይሕበር። ብዘይካ’ዚ ጻህያይ ንምቊጽጻር ኣብ ናይ ኣዘራርኣን ማይ ምስታይን ዝውሰን ዝጥቀምሉ ካልእ ኣገባብ እውን ኣሎ። ንሱ ኸኣ፡ ማይ ኣብ ናይ ምስታይ መስርሕ፡ መስኖኣዊ ኣገባብ (Drippping) ምጥቃም፡ ጻዕቂ ጻህያይ ኣብ ምጕዳል ካብ ዝሕግዙ ፍቱናት ሜላታት ሓደ እዩ። ስለ ዝኾነ፡ እዚ ኣገባብ ክሰፍሕ ለበዋ ናይ ዝበዝሑ ዘዘራረብናዮም ኣባላት ሕርሻ ከርከበት ኰይኑ ረኺብናዮ።
ምንጪ ፈልሲ ኣግራብ ፍረታትን ኣሕምልትን ካበይ’ዩ? ክንፈልጥ ንኣቶ ኣስመሮም ሓቲትናዮ። ማንጉስን ኣራንሺን ካብ ዒላበርዒድ፡ ገርሰትን ሓልሓለን፣ ሽጉርትን ኮሚደረን ድማ ካብ ኣፍ-ሂምቦል ምዃኑ ድማ ገሊጹልና።
ከርከበት፡ ተጓዒዝካ ኣይኰነን ዓይንኻ ጠሚትካ’ውን ዘይውዳእ (ዘይብጻሕ) ሰፊሕን ሌጣን ጐልጎል እዩ። ልዕሊ 15 ሽሕ ሄክታር ክለምዕ ዝኽእል መሬት ከኣ ኣለዎ። ካብዚ ኣብዚ እዋን’ዚ ዝለምዐ ቦታ፡ 110 ሄክታር ማንጉስ፡ ልዕሊ 30 ሄክታር ሽጉርቲ፡ ልዕሊ 10 ሄክታር ኮሚደረ፡ ኣስታት 32 ሄክታር ሱፍ፡ ልዕሊ 30 ሄክታር ድማ ጡጥ - እዚ ኩሉ ተደሚሩ ኣስታት 200 ሄክታር ጥራይ’ዩ። ዝተረፈ ኣሽሓት ሄክታር ብሕጂ ክለምዕ ዝጽበ ዘሎ’ዩ። እዚ፡ ኣብ መጻኢ ኣብቲ ከባቢ ርሒብ ባይታ ልምዓት ተነጺፉ ምህላዉ፡ ግን ድማ ሓያል ጻዕሪ ዝሓትት ምዃኑ’ዩ ዘርኢ።
ከርከበትን ከባቢኡን፡ እቲ ቐደም፡ ኣዝዩ ጸሓያዊ ህሮሩማን ካምሲንን ዘይፍለዮ፡ እቲ’ኳ ጸዊዕካ መልሲ ዝህብ ሰብ ዘይትረኽበሉ ምድረ-በዳን ኣጻምእን ዝነበረ ቦታ፡ ኣብዚ እዋን ብዝተፈላለዩ ኣግራብ ማዕሪጉ ናብ ገነት ተለዊጡ፣ ስግኣት ዘይብሉ ህይወት ዝመርሑ ብቐትሪን ለይቲን ወዛሕዛሕ ዝብሉ ዝተፈላለዩ እንስሳታት ዝረኣዩሉ፣ ሰበኽ ሳግም ህይወት ዝነበሮ ህዝቢ ናይ’ቲ ከባቢ ናብራ ገልጠምጠም ቀደሙ ራሕሪሑ፡ ረጊኡን ዓልዩዎን ዓዲ ደኲኑ ክነብር እንክርኢ፣ ቀደም ነቲ ቦታ ዝፈልጦ ሰብ ንኽኣምን እንተተጸገመ ነውሪ ኣይቍጸረሉን። እዚ ለውጢ ንኽመጽእ፡ ከቢድ ሰብኣዊ ጉልበትን ዘይተኣደነ ጸጋ ሃገርን ከም ዝፈሰሶ ድማ መብርሂ ዝምልከቶ ኣይትጽበየሉን።
ሕርሻ ማንጉስ ኣብ ከርከበት
ኣባል27 ዙርያ ሃገራዊ ኣገልግሎት መንእሰይ ሓድሽ መኮነን፡ ኣብ 2016 ሞያዊ ትምህርቲ ክቐስም ካብ ሓይልታት ተሳሒቡ ናብ ዓዲ ሃሎ ኣትዩ። ኣብ ዓዲ ሃሎ ሓደ ዓመት ተማሂሩ ኣብ 2017 ብዓውዲ ስነ-ኣዝርእቲ (Agronomy) ብሰርቲፊኬት ድሕሪ ምምራቑ፡ ብዝተመረቕኩሉ ዓውዲ ከገልግል ናብ ሕርሻ ከርከበት ተመዲቡ። ኣብዚ ሕጂ እዋን ድማ ከም ክኢላን ሓላፊን ሓደ ነቚጣ ገረብ ማንጉስ ኰይኑ ይነጥፍ ኣሎ።
መንእሰይ ሓድሽ ዝከታተሎ ሕርሻ ማንጉስ ኣብ ሰነ 2017 ክትከል ጀሚሩ። ናብቲ ቦታ ክምደብ እንከሎ ወዲ ሓደ ወርሒ’ዩ ጸኒሕዎ። ሓድሽ ኣብ ዓዲ ሃሎ ተማሂሩ ዝተመረቐሉ ዓውዲ ሕርሻ ይዅን’ምበር፡
ምስተባህለ’ዩ ብዛዕባ’ቲ ቅድሚኡ እዋን ዝዀነ ኣፍልጦ ዘይነበሮ ማንጉስ ክፈልጥን ክርዳእን ዝኸኣለ።ስራሕካ ተኽሊ ማንጉስ ምክንኻን’ዩ
ስራሕካ’ዩ ምስተባህለ ግን ብኽፉት ልቢ ተቐቢሉ ብዛዕባ ባህርያት ናይ’ቲ ተኽሊ ፍሩታ ኣብ ሓጺር ግዜ ዝኣክል ተመኵሮ ከጥሪ ክኢሉ። ኣብዚ እዋን ከኣ ሓላፊ ናይ’ቲ ኣብ ኣስታት 30 ሄክታር ዝለምዐ ነቚጣ ገረብ ማንጉስ ብምዃን የገልግል ኣሎ።
ኣግራብ ማንጉስ ከርከበት፡ ንዓና’ውን ዕንባባን ጽገን ኰይኖም’ዮም ጸኒሖምና። ግንቦትን ሰነን ምህርቲ ማንጉስ ዝእረየሉ ኣዋርሕ’ዩ - ብመሰረት ሓበሬታ መንእሰይ ሓድሽ።
ከም ግቡእ፡ ኣብ ኣተኻኽላ ገረብ ማንጉስ፡ ኣብ መንጎ ነፍሲ-ወከፍ ተኽሊ ናይ 10 ሜትሮ ተፈናቲትቱ ክትከል ኣለዎ። እዚ ማለት ኣብ ሄክታር 100 ኣግራብ ክህልዉ ይግባእ። ኣብ ሕርሻ ከርከበት ካብ ቅድሚ 3 ዓመታት ጀሚሮም ምህርቲ ኣብ ምሃብ ዝበጽሑ፡ ኣብ ኣስታት 30 ሄክታር ልዕሊ 2800 ገረብ ማንጉስ ኣለዉ። በቲ ግቡእ 3000 ገረብ ክዀኑ ነይሩዎም፣ መፍለስ ስለ ዘሎ እቲ ቊጽሪ ናይቶም ኣግራብ ናብ’ዚ ዝተጠቕሰ ከም ዝወረደ መንእሰይ ሓድሽ ይገልጽ።
ብምባል ዝገለጸ መንእሰይ ሓድሽ፡ ሕርሻ ፍረታት ከርከበት ዝሰፍሐ እቲ ብጉልበት ዝዕመም፡ ብነበርቲ ናይ’ቲ ከባቢ ከም ዝዕመምን፡ ኣብ ኮስኳስን ካልእን ዝነጥፉ መዓልታዊ ዝወፍሩ 30 ሲቪል ሰራሕተኛታት ነበርቲ ናይ’ቲ ከባቢ ከም ዘለውዎምን ኣረዲኡ።ዕዳጋና ፍርያት ምህርቲ ማንጉስ ሕርሻ ከርከበት፡ ኣስመራ’ዩ። ካብ ገረቡ ተጠቐንጢቡ ድማ ብቐጥታ ይለኣኽ። ዛጊት ምህርቲ ክህብ ኣብ ዝጀመረሉ ኣብ ፈለማ ዓመት 53 ኵንታል፡ ኣብ ዝቐጸለ ዓመት 72 ኵንታል፡ ዓሚ 80 ኵንታል ተሓፊሱ፣ ሎሚ ዓመት ከኣ 100 ኵንታል ክሕፈስ ትጽቢት ይግበር። ኣብዚ ከነስተብህለሉ ዘለና፡ እቲ ዝሕፈስ ምህርቲ ካብ ዓመት ናብ ዓመት እናዓበየ’ዩ ዝኸይድ፡
Re: He just can't say it.
Today Eritrea & Uzbekistan officially established diplomatic relations through their respective UN Missions. @AmbStesfamariam and H.E. Mr. Ulugbek Lapasov signed the Joint Communiqué, marking a new chapter in bilateral ties rooted in mutual respect & UN Charter principles.
Re: He just can't say it.
Egypt, Eritrea FMs discuss strengthening bilateral ties, cooperation
Ahram Online
https://english.ahram.org.eg/News/549385.aspx
Thursday 10 Jul 2025
Egyptian Minister of Foreign Affairs Badr Abdelatty and his Eritrean counterpart, Osman Saleh, emphasized the importance of building on the tangible progress achieved in bilateral relations and political consultation between the two nations and further strengthening cooperation across various fields.
This came during a phone call on Thursday between FM Abdelatty and his Eritrean counterpart to follw up on the distinguished relations https://english.ahram.org.eg/NewsConten ... can-p.aspx between their two countries.
The call aligns with the directives of Egyptian President Abdel-Fattah El-Sisi and Eritrean President Isaias Afwerki to strengthen the bonds of cooperation.
During the call, both sides discussed several regional issues of mutual interest, foremost among them is the situation in the Horn of Africa https://english.ahram.org.eg/NewsConten ... espec.aspx and the Red Sea region.
Both ministers affirmed the importance of continuing joint coordination to enhance security and stability the region.
For his part, Abdelatty emphasized Egypt’s commitment to supporting Eritrea’s efforts aimed at achieving development, especialy its development projects, and maintaining stability.
The call comes days after President El-Sisi received Somali President Hassan Sheikh Mahmoud at Alamein City, where they discussed bilateral relations and consulted on issues related to regional security and stability.
