Mereja.Forum

[Zmeselo]

Eritrea self sufficient in fruits, dairy, meat, starchy staples, vegetables, fish, legumes nuts and seeds.



Source: https://www.sciencealert.com/just-one-n ... sts-reveal

[Fed_Up]

አንዳንድ የብልጽግና ውታፍ ነቃዬች አዲስ አበባ ላይ ከውጭ በመጡ ዜጎች ና ጥቂት በሚባሉ ነዋሪዎች በማይነካ ዋጋ አንድ ኪሎ ቁርጥ ጥሬው እየጎረሱ ኢትዮጵያ አድጋለች እያሉ ለሚያደነቁሩን.... ስጋው እና የቅንድ ከብት አንደኝነቱ በተረት ተረት ይተካ መስሎሻል ቅቅቅቅ

የብልጽግና መፈክር
"ኢትዬጵያዊ ስጋ ከሚበላ ኤሜራይትሶች ጌቶች ስጋ ፍሪጃቸው ውስጥ ኣይጥፋ!!"

[sesame]

How can Ethiopia be self-sufficient in any category when 21 million of its people are food-aid dependent for survival!

[Fiyameta]

Its all about self respect.

[Zmeselo]

_______________







Today, I had the privilege of meeting with the new Eritrea Desk at the U.S. State Department. We held a productive discussion covering the recent travel ban, ongoing sanctions, regional dynamics, economic opportunities, and my books. Most importantly, we explored concrete ways to strengthen Eritrea–U.S. relations.

A key takeaway: the United States has signaled a shift away from regime change agendas and expressed a commitment to developing business partnerships and fostering mutual respect. This marks a significant change, as the State Department has long engaged primarily with dissenting voices while sidelining the silent majority advocating for constructive, mutually beneficial relations.

I appreciated the opportunity to share my views and vision, and I am confident that the future of Eritrea–U.S. relations holds more promise than the past eight decades have offered. @Amanbiede

[Zmeselo]

Great pleasure to welcome students from the University of Wisconsin–Milwaukee’s International Politics and Foreign Policy Summer Seminar Program to @Eritrea_UN
on Wednesday to discuss Eritrea's role in African diplomacy, security, and development. This was their second visit to our Mission and we were happy to share perspectives and listen.

Yesterday, I also had the great pleasure to address Moroccan youth as part of a high-level educational initiative focused on diplomacy, youth engagement, and multilateral peacebuilding. They visited us last year in person and were happy to meet this year, virtually because our schedules did not allow for in person visit. These youth are tomorrow's leaders and it is important that they understand the role of diplomacy in peacebuilding and development. Thank you for the opportunity to discuss the role of youth today in a our world... in crisis...


Had the pleasure of welcoming H.E. Mr. Lamin B. Dibba, Permanent Representative of Gambia, to @Eritrea_UN. Our discussion was both timely and substantive, as we reflected on the significance of #UN80 and the pivotal role of Africa in advancing a more equitable, inclusive, and representative multilateral system.

We also explored concrete ways Eritrea and Gambia can work together to deepen engagement and foster meaningful cooperation across various UN agencies and platforms. Strengthening Africa|n solidarity and strategic coordination remains essential to ensure our voices are heard and our priorities addressed.

Welcomed Mr. Pradeep Kurukulasuriya, the Executive Secretary of the United Nations Capital Development Fund to @Eritrea_UN. Explored opportunities available for Eritrea.

Always a pleasure to share insights with H.E Kairat Umarov, PR of Kazakhstan. Conversations with colleagues on issues of interest to Eritrea help me navigate the complex maze of the UN system. I appreciate his candor and experienced voice in this space. Will continue to work to strengthen Kazakhstan- Eritrea relations. @AmbStesfamariam

[Zmeselo]

Over the millennia, the people of Eritrea have built prominent civilizations whose remains are still standing in places such as Belew Kelew, Qohaito, Keskese, Metera, Adulis; developed sophisticated social institutions that continue to thrive, crafted legal and administrative systems that remain in practice; fashioned building, farming and fishing methods that are evolving over time; innovated alphabets and documentation systems that are still in use.

This heritage, is the foundation in which current day Eritrean state and society are built on.

_______________







An increasing number of female pilots are being trained at the Eritrean Aviation College.





________________

[Zmeselo]

ርእይቶ

መዘክር ሃገራዊ ቻርተር ኤርትራ

ሲራክ ክፍለ፡ ነርወይ

@shabait

ሃናጺ ጽምዶ ንዞባውን ኣህጉራውን ምትሕብባር፡

ካብ ነዊሕ ኣትሒዙ ብተደጋጋሚ ዝተጻሕፈሉን ዝተዘርበሉን፡ ሓደ ካብ ኣዕኑድ መትከላት ሃገራዊ ቻርተር ኤርትራ ኮይኑ፡ ኣብዚ ዝሓለፈ ሳምንታት “ጽምዶ” ዝብል ቃል፡ ከም ሓድሽ ኣምር ደሚቑ ክዝረበሉ ይስማዕ ኣሎ።

ነዚ መበገሲ ብምግባር፡ ኣብዚ መዘክር’ዚ፡ ዞባውን ኣህጉራውን ክልተኣውን ምትሕብባር ብስፍሕ ዝበለ መልክዑ ክንርእዮ ክንፍትን ኢና።

* ምንጪ ኣህጉራዊ፡ ዞባዊ፡ ክልተኣዊ ምትሕብባር ኣብ ኤርትራ እንታይ እዩ?
* ምትሕብባር (ጽምዶ፡ ኪዳን) እንታይ የጠቓልል?
* ስትራተጂያዊ ተክኒካት ኣብ መስርሕ ዝምድና ሃገራት?
* ምትሕብባር ኣብ ምንታይ ይህነጽ?

ምንጪ ዞባውን ኣህጉራውን ምትሕብባር

ኣብ “ሃገራዊ ቻርተር ኤርትራ - 1994”፡ ካብቶም ሽድሽተ ኣዕኑድ ሃገራዊ ፕሮግራማት ሓደ “ዞባውን ኣህጉራውን ምትሕብባር” እዩ። “ጽምዶ” ክበሃል እንከሎ እምበኣር፡ ቀዳማይ ደረጃ ናይ “ምትሕብባር” እዩ። ንሃናጺ ጽምዶ ብዝውሰድ ተበግሶ ኣብ መባእታዊ ምርድዳኣት ተበጺሑ፡ ውጽኢታት ክርአ ምስ ጀመረ፡ ሓድሕዳዊ እምነት እናዓበየ ይኸይድ። ናብ ስትራተጂያዊ ኪዳን ከኣ የምርሕ። ኣብ ዝርዝር ቅድሚ ምእታውና እቲ ዝዓበየ ስእሊ ብግቡእ ንኽርደኣና ናብ ሃገራዊ ቻርተር ኤርትራ ክንምለስ።

ሃገራዊ ቻርተር እንታይ እዩ?

ሓደ ካብቶም ዓበይቲ ሊቃውንቲ ቁጠባን ልምዓትን ፈረንሳዊ ቶማስ ፒከቲ ኣብቲ ካፒታልን ስነሓሳብን ዝብል ህቡብ መጽሓፉ (Capital and Ideology – Thomas Piketty 202) ከምዚ ይብል፦

ነፍሲወከፍ ሃገር ኣብ ናይ ገዛእ ርእሳ ታሪኽን ብመጠኑ ከኣ ናይ ካልኦት ሕብረተሰባት ተመኩሮ ኣብ ግምት ብምእታው፡ ብኸመይ መልክዕ ትውደብ ክትምልስ ክትፍትን ኣለዋ። እቲ ቀዳማይ ኣገዳሲ ውዳበ እንታይ ዓይነት ስርዓት ንተክል ዝብል ኮይኑ፡ ናይ ሓንቲ ሃገር መሰረታዊ ጉዳያት ዝበሃል - ኣህጉራዊ ዶባት ሃገርን ልኡላዊ መሬትን ምንጻር፡ ኣገባብ ምምሕዳር/ምውሳን ምንጻር፡ ከምኡ’ውን ፖለቲካዊ መሰላት ዜጋታት ምንጻር - እዩ። ከምዚ ዓይነት ደንቢ ፖለቲካዊ ተሳትፎ፡ ተራ ዜጋታትን ወጻእተኛታትን ከምኡ’ውን ዕማም ፈጸምትን ሓገግትን ኣካላት ሚኒስተራት ነገስታት፡ ሰልፊታትን መስርሕ ምርጫን፡ ገዛእትን ግዙኣትን ይመርሕ።

እቲ ካልኣይ ኣገዳሲ ጉዳይ ጸጋ (prope­rty) ዝምልከት እዩ። እዚ ማለት ከኣ፡ ምንጻር ዝተፈላለዩ ዓይነታት ምእካብ ጸጋ ከምኡ’ውን ሕጋውን ግብራውን ኣገባባት ዝምድና ጸጋ ኣብ መንጎ ዝተፈላለዩ ማሕበራዊ ጉጅለታት የጠቓልል። ከምዚ ዓይነት ሕግታት - ንብሕታውን ማሕበራውን ጸጋ፡ ህንጻ፡ ፋይናንሳዊ ሃብቲ፡ መሬት ወይ ባህርያዊ ጸጋ፡ ጊላታት ወይ ኣገልገልቲ፡ ዘይጭበጡ ሃብቲ፡ ከምኡ’ውን ዝምድና ኣካራይን ተኻራይን፡ ጎይቶትን ገባሮን፡ ወነንቲ-ባሮትን ጊላታትን፡ ወይ ከኣ ወነንቲ ትካላትን ሸቃሎን - ዝምልከት ይኸውን።

ነፍሲ ወከፍ ማሕበረሰብ (ሃገር)፡ ነፍሲወከፍ ስርዓትን ዘይምዕሩይ ኣታዊታት፡ ሃገራት ብዝመርጸኦ ዓይነት ፖለቲካውን ስርዓተ ዋኒንን ዝውሰን እዩ።

ይብል’ሞ ቶማስ ፒከቲ፡ ንምብርሁ፡ ኣብ ኣመሪካ ዘሎ ስርዓት ውልቃዊ ጸጋ፡ ነቶም ዝሃብተሙ ስማዊ ቀረጽ እናኸፈሉ ሃብቲ ከኻዕብቱ ዘፍቅድ፣ ብኣንጻሩ ነቶም ትሑት ኣታዊ ዘለዎም ክፋል ሕብረተሰብ ልዑል ቀረጽ ዘኽፍል እዩ።

ብሓጺሩ፡ ኣብ ዓለም ዘሎ ዘይምዕሩይ ምምቕራሕ ጸጋን ኣታዊታትን ብሃገራት ደረጃ ይኹን ኣብ ውሽጢ ሃገራት ባህርያዊ ዘይኮነ፡ ፖለቲካውን ቁጠባውን ሕርያ ሃገራት ምዃኑ ብሰፊሑ ይገልጽ።

ፒከት፡ እዚ፡ ኣብ 2020 እዩ ጽሒፍዎ። ቀንዲ መልእኽቱ ከኣ፡ ነፍሲወከፍ ሃገር ኣብ ተሞኩሮኣን ታሪኻን ተሞርኲሳ ፖለቲካውን ቁጠባውን ፕሮግራም ከተውጽእ ከምዘለዋ እዩ ዝመክር።

ሃገራዊ ቻርተር ኤርትራ፡ መጽሓፍ ናይዚ ህቡብ ሊቀ-ሊቃውንቲ ተወኪስካ ዝተጻሕፈ ኮይኑ እዩ ዝስመዓካ። እቲ ሓቂ ግን፡ ሃገራዊ ቻርተር ኤርትራ 16 ዓመት ኣቐዲሙ ብ1994 ዝተጻሕፈ እዩ።

ፈረንጂ፡

Not seeing the forest for the trees

ይብሉ።

ኣብ ንኣሽቱ ክፋላት ምሒር ብምትኳር ነቲ ዓቢ ስእሊ ምዝንጋዕ፡ ዘስምዕ ኣበሃህላ እዩ። ምንጪ፡ ትርጉምን ቁምነገርን “ጽምዶ” ንምርዳእ፡ “ሃገራዊ ቻርተር ኤርትራ” ምውካስ ሓጋዚ እዩ።

ኣብ 3ይ ጉባኤ ህ.ግ.ሓ.ኤ - ናቕፋ 10 – 16 ለካቲት 1994 ዝጸደቐ ሃገራዊ ቻርተር ኤርትራ ምእንቲ ደሞክራሲ፡ ፍትሕን ራህዋን ዝሰፈኖ መጻኢ፡ ኣገዳስነት “ምህናጽ ሃገርን ሃገርነትን ኣብ ኤርትራ” ብዝብል መእተዊ ጀሚሩ ራእይ መጻኢት ኤርትራ ብሓጺሩ በዚ ዝስዕብ ይገልጾ።

ራእይና ንመጻኢ ኤርትራ

1. ሃገራዊ ስኒት - ህዝቢ ኤርትራ ብዘይ ኣፈላላይ ወገን፡ ቀቢላ ቋንቋ፡ ሃይማኖት፡ ጾታ ፡ ደርቢ፡ ብኤርትራውነት ተሓቢኑ ብስኒት፡ ብሰላም፡ ብቅሳነት ክነብር፤

2. ፓለቲካዊ ደሞክራሲ - ህዝቢ ኤርትራ መሰሉ ብሕግን ብግብርን ከቢሩ፡ ኣብ ምምሕዳርን ምክያድን ህይወቱን ሃገሩን፡ ኣብ ኩሉ ጽፍሕታትን ሜዳታትን፡ ንጡፍ ተሳታፍን ወሳንን ክኸውን፤

3. ቁጠባውን ማሕበራውን ምዕባለ - ኤርትራ ብቁጠባ፡ ማሕበራዊ ኣገልግሎት፡ ትምህርቲ፡ ስነኪነት፡ ደረጃ መነባብሮ፡ ክትምዕብልን ክትግስግስን፤

4. ማሕበራዊ ፍትሒ (ቁጠባውን ማሕበራውን ደሞክራሲ) - ኣብ ሕብረተሰብ ኤርትር ምዕሩይ ኣተዓዳድላ ሃብትን ኣገልግሎትን ዕድላትን፡ ፍሉይ ቆላሕታ ንዝተወጽዑ ወገናት ክህሉ፤

5. ባህላዊ ትንሳኤ - ሃብታም ባህላዊ ውርሻናን ኣብ ሓርነታዊ ቃልሲ ዘማዕበልናዮ ስልጡን ልምድታትን መሰረት ብምግባር፡ ፍቕሪ ሃገር፡ ኣኽብሮት ወዲ ሰብ፡ ማዕርነታዊ ምሕዝነት ደቀኣንስትዮን ደቂተባዕትዮን፡ ፍትወት ሓቅን ፍትሕን፡ ምኽባር ሕጊ፡ ፍቕሪ ስራሕ፡ ርእሰ ምትእምማን፡ ርእሰ ምርኮሳ፡ ክፉት ኣእምሮን መሃዝነትን ዝመለለይኡ ኤርትራዊ ባህሊ ምምዕባል፤

6. ዞባውን ኣህጉራውን ምትሕብባር - ኤርትራ ምስ ጎረባብታ ብስኒትን ምትሕብባርን እናነበረት፡ ንዞባውን ዓለማውን ሰላምን ጸጥታን ልምዓትን ብዓቕማ እተበርክት፡ እትኸብር ኣባል ኣህጉራዊ ማሕበረሰብ ክትከውን፤

ሓድሽ ሕልምናን ተልእኾናን፡ እዚ’ዩ። ቀሊልን ጽባሕ ድሕሪ ጽባሕ ዘይፍጸም ምዃኑ፡ ነዊሕ ግዜ ሓያል ተወፋይነትን፡ ብርቱዕ ስራሕን ቀጻሊ መሃዝነትን ከምዝሓትት ዘጠራጥር ኣይኮነን። ጋህድን ክዉንን ክኸውን ከምዝኽእል ከኣ ማዕረኡ ዘየጠራጥር እዩ።

ነዚ ሓድሽ ተልእኾና ንምፍጻም ኣብ ንብገሰሉ እዋን፡ ካብ ሃብታም ተመኩሮ ሓርነታዊ ቃልስና ብዙሕ ክንመሃር ንኽእል ኢና። መጻኢ ጉዕዞ ሃገርናን ህዝብናን ብደንበርበር ክኸይድ ስለዘይብሉ፡ ንድሕሪት ተመሊስና ተመኩሮና ምውካስን ካብኡ ኣድላይ ምህሮታት ምውካስን ኣዝዩ ኣገዳሲ’ዩ። እቲ ናብ ዓወት ዘብጻሓና መሰረታዊ መትከላትን ኣረኣእያታትን፡ ሕጂ’ውን ሃገርና ንምህናጽን ፍትሕን ራህዋን ንምንጋስን ከም መሰረት ክንወስዶ ኣለና።

እዚ ከም ናይ ስራሕናን ጻዕርናን መርሓ ሕንጻጻት ንወስዶ መትከላት፡

1. ሃገራዊ ሓድነት፡
2. ንጡፍ ተሳትፎ ህዝቢ፡
3. ወሳኒ ግደ ሰብ ፡
4. ምውሳብ ሃገራውን ማሕበራውን (ቃልሲ ንማሕበራዊ ፍትሒ)
5. ርእሰ ምርኮሳ፡
6. ጽኑዕ ምትእስሳር ህዝብን መሪሕነትን እዩ።

ሃገራዊ ቻርተር ኤርትራ፡ ኣብ ካልኣይ ክፋል

መግለጺ መሰረታት ፖለቲካዊ ፕሮግራም

የቕርብ።

እዚ ፕሮግራም’ዚ ኣብ 7 ዝኽፈል ኮይኑ፡ ነቲ ሽድሽተ ጠቒስና ንቁጽሪ 7

ዞባውን ኣህጉራውን ምትሕብባር

ግን ከም ዘለዎ ከነቕርቦ ኢና።

መግለጺ መሰረታት ፖለቲካዊ ፕሮግራምና፡

1. ምህናጽ ደሞክራስያዊ ፖለቲካዊ ስርዓት
2. ምህናጽ ድልየት ህዝቢ ዘርዊ ሓያል ሃገራዊ ቁጠባ
3. ምምዕባል ስልጡን ሃገራዊ ባህሊ
4. ምዕሩይ ዝርጋሐ ብቑዕ ማሕበራዊ ኣገልግሎት
5. ምሕላው ማሕበራዊ መሰላት
6. ምርግጋጽ ሃገራዊ ጸጥታን ምክልኻልን
7. ዞባውን ኣህጉራውን ምትሕብባር

ከምቲ ኣብ ላዕሊ ዝተጠቕሰ ቀንዲ ኣተኩሮ እዚ መዘክር ብዛዕባ “ጽምዶ” ስለ ዝኾነ፡ ጽምዶ ብኸመይ ምስ “ዞባውን ኣህጉራውን ምትሕብባር” ብኡ ኣቢሉ ከኣ ምስ ሃገራዊ ቻርተርና ይተሓሓዝ ንምንጻር፡ ነቲ 7ይ ክፋል ብዝርዝር ከነቕርቦ ኢና።

ዞባውን ኣህጉራውን ምትሕብባር

እቲ መቐጸልታ ዘቤታዊ ፖሊሲታትና ዝኾነ ናይ ወጻኢ ፖሊሲናን ዝምድናታትናን፡ ኣብ ኣህጉራዊ ረብሓና ምሕላው፣ ምእንቲ ሰላምን ምርግጋእን ዞባናን ዓለምናን ምስራሕ፣ ምስ ኩሉ መንግስታትን ህዝብታትን ኩሉ መደያዊ ምትሕብባር ምምዕባል ክምስረት ኣለዎ። ብሓጺሩ፡ ናይ ወጻኢ ፖሊሲና ናይ ሰላምን ዘይሻርነትን እዩ።

ብቐዳምነት፡ ምስ ጎረባብትናን ሃገራት ከባቢናን ኣብ ሓበራዊ ረብሓታትን ምትሕግጋዝን ዝምርኰስ ናይ ጽቡቕ ጉርብትናን ሰላምን ዝምድናታትን ክንምስርት ኣለና። ሰላምን ምርግጋእን ብዶባት ስለዘይውሰን፡ ኣብ ሃገርና ድሕሪ ነዊሕ ኲናት ረኺብናዮ ዘለና ሰላምን ቅሳነትን ውሕስነት ንኽህልዎ፡ ኣብ ከባቢናን ብደረጃ ዓለምን ምእንቲ ሰላምን ምርግጋእን ብንኡስ ዓቕምና ክንጽዕት ግድን‘ዩ።

ካብ ከባቢኻን ዓለምን ተነጺልካ፡ ቁጠባውን ባህላውን ምዕባለ ኣይርከብን። ምስ ከባቢናን ዓለምን ንጡፍን ኩሉ መዳያውን ምትሕብባር ምምስራት፡ ንቁጠባውን ባህላውን ምዕባለና ኣገዳሲ’ዩ። ስለ’ዚ፡ ናይ ወጻኢ ፖሊስና ኣብ መንጎ ሃገርናን ካልኦት ሃገራትን ንኽምዕብል ዘለዎ ቁጠባውን ባህላውን ምትሕብባር ዘሳልጥ ክኸውን ኣለዎ።

ኤርትራ ምእንቲ ሰላምን ግስጋሰን ህዝብታት፡ ምእንቲ ኣህጉራዊ ምትሕብባርን ምርድዳእን ክትጽዕት ይግባእ። ኣብ መንጎ መንግስታት ጥራይ ዘይኮነ፡ ኣውራ ኣብ መንጎ ህዝብታት ናይ ሕውነትን ማዕርነትን ምትሕብባርን ጥቡቕ ዝምድናታትን ክምዕብል እጃማ ከተበርክት ኣለዋ።

ኤርትራ ከም ናጻን ልዑላዊትን ሃገር ኣባል ኣህጉራዊ ማሕበረሰብ፡ ኣባል ኣህጉራውን ዞባውን ውድባቱን ኮይና ኣላ። ኣብ ኣህጉራዊ ማሕበረሰብን ውድባቱን፡ ንኣህጉራዊ ሕግታትን ቻርተራትን ተማእዚዛ ንጡፍ ተራ ክትጻወት ኣለዋ።

ስለ’ዚ ዕላማታትና፡-

1. ኣብ ናጽነትን ሃገራዊ ረብሓን ዝተመስረተ ናይ ሰላምን ዘይሻርነትን ፖሊሲ ወጻኢ ምኽታል፥
2. ብጎረባብትናን ከባቢናን ብምጅማር ምስ ኩለን ሃገራት፡ ፖለቲካውን ቁጠባውን ስርዓተን ብዘየገድስ፡ ኣብ ናጽነት፡ ናይ መሬት ሓድነትን ናይ ሃገር ክብርን ምሕላው፡ ዘይምውራር፡ ኣብ ውሽጣዊ ጉዳይ ጣልቃ ዘይምእታው፡ ብማዕርነትን ሓበራዊ ጥቕምን ምስራሕ ዝተመስረተ ዝምድናታት ምምስራት፥
3. ምስ ኩሎም ህዝብታት፡ ታሪኻውን ባህላውን ፍልልያት ብዘየገድስ፡ ኣብ ኣድማሳዊ ሕውነትን ማዕርነትን ሰላምን ምርድዳእን ዝተመስረተ ምሕዝነት ምድልዳል፥
4. ንሰላምን ምርግጋእን ዞባናን ዓለምን ምጽዓር፥
5. ቁጠባውን ባህላውን ምዕባለ ሃገርና ንምቅልጣፍን ንምድንፋዕን ምስ ኩለን ሃገራት ቁጠባውን ባህላውን ምትሕብባር ምምዕባል፥
6. ኤርትራ ብዝኸተመትሉ ኣህጉራዊ ስምምዓት ምምእዛዝ።
ከምዚ ኣብ ላዕሊ ብዝርዝር ዝቐረበ መሰረታት ዞባውን ኣህጉራውን ዝምድናታትና (ጽምዶ ድዩ ኪዳን ወይ ሽርክነት) ሃገራዊ ቻርተር ኤርትራ እዩ።

ምትሕብባር እንታይ የጠቓልል?

ሃገራት፡ ምስ ካልኦት ሃገራት ዝሃንጻኦ ዝምድና “ጽምዶ - Engagement” ወይ “ኪዳን - Alliance” ኣገዳሲ ፖለቲካዊ መሳርሒ እዩ። ነዚ ክልተ ኣምራት፡ ሰባት ሓዋዊስና ንጥቀምሉ ኢና። እዚ ክልተ ኣምራት፡ ኣብ ገለ ኩነታት ተመሳሳልነት ክህልዎ ይኽእል። ኣብ ዕላማን ስትራተጂን ግን ይፈላለ እዩ። ቅድሚ ኣብ ዝርዝር ጽምዶን ኪዳንን ምእታውና፡ ፈለማ ስትራተጅያውን ስልታውን ዝምድና እንታይ እዩ ክንድህስስ።

ስትራተጅያውን ስልታውን ዝምድና

ኣብ ኣህጉራዊ፡ ዞባዊን ክልተኣውን ዝምድና “ስትራተጂ” ን “ስልቲ” ን ሃገራት ብኸመይ ይራኸባን ዝምድና ይምስርታን ዝጥቀማሉ ክልተ መሰረታውያን ኣምራት እዩ።

ስትራተጅያዊ

ስትራተጂ፡ ንናይ ሓንቲ ሃገር ወይ ውዳበ ንነዊሕ ዝመርሕ ዕላማታትን ቅየሳን የጠቓልል። ስትራተጂ ሰፊሕ ኮይኑ፡ ኣብ ዝተናወሐ ግዜ ዓበይቲ ውጽኢታት ንምርግጋጽ ዝቕየስ እዩ። ስትራተጂ ዝተሓላለኹ ገምጋማት ህልው ኩነታትን ክብጻሕ ዝድለ ሸቶን ኣብ ግምት ብምእታው፡ ጸጋታት (ሰብኣዊ፡ ነገራዊ፡ ተክኖለጅያዊ) የዋድድ። ሃገራዊ፡ ዞባዊ፡ ኣህጉራዊ ገምጋማት የካይድ። ኣድለይቲ ዝምድናታት (ጽምዶ ወይ ኪዳን) ይሰርዕ። ሰፊሕን ዓሚቚን ገምጋማት ሓደጋ (Risk) ይካየድ።

ብሓጺሩ ስትራተጂ ንነዊሕ ዝጥምት፡ ኪኖ ኣብ ባይታ ዘለዉ ዕድላትን ብድሆታትን ዓቢ ስእሊ ዝርኢ፡ ጸጋታትን ዓቕምን ብግቡእ ገምጊሙ ቀዳምነታት ዝሰርዕ እዩ። ንኣብነት፡ ምጅማር ሃገራዊ ኣገልግሎት ኣብ ኤርትራ፡ ኩነታት ዞባናን ዓለምን ብግቡእ ዝገምገመ፡ ልኡላውነት ንምውሓስ ናይ ነዊሕ መስርሕ፡ ወትሩ ድልውነት ከምዘድሊ ብልክዕ ዝገምገመ፡ ንነዊሕ ዝጠመተ ምስልጣን ሰብ ዝዓለመ ስትራተጂያዊ ውሳነ እዩ ነይሩ። ውጽኢቱ ከኣ ኣብ መስርሕ ዝሓለፈ 30 ዓመት ተራእዩ።

ስልታዊ

ስልቲ ዝበሃል ናይ ሓጺር ግዜ ኮይኑ፡ ህጹጽ ዕላማ ንምውቃዕ ወይ’ውን ስትራተጂ ንምዕዋት ዝሕግዙ ቅልጡፍ ስጉምትታት ምውሳድ የጠቓልል። ብሓጺሩ ስልቲ ዝበሃል ናይ ሓጺር ግዜ ኣተኩሮ ዘድልዮ፡ ቅልጡፍ ስጉምቲ እትወስደሉ፡ ምስ ኩነታት ብቐሊሉ ዝተዓጻጸፍ ኪደት እዩ።

ንኣብነት፡ ኣብ መንጎ ኤርትራን ኢትዮጵያን ብ2018 ናይ ሰላም ውዕል ምስ ተፈረመ፡ መራሕቲ ወያነ

ካብ ልኡላዊ መሬት ኤርትራ ኣይንወጽእን

ኢሎም ሓንጊዶም፡ ንውግእ ከምርሑ ምስ ጀመሩ’ መንግስቲ ኤርትራ ብኣጋኡ ውግእ መፍትሒ ከምዘይከውን መኺሩዎም።

ስትራተጂያዊ ሕርያና ሰላም ስለዝኾነ። ግን ኣይሰምዑን። ምድላዋቶም ይኹን ፈኸራኦም ፈለማ ኢትዮጵያ ምቁጽጻር፡ ኣስዒቡ ከኣ ንኤርትራ ምጉባጥ ምዃኑ ንጹር ነይሩ ጥራሕ ዘይኮነ፡ ውግእ ምስ ጀመሩ ንኤርትራ ብሮኬታት ኣጥቂዖም። ነቲ ቀልጢፉ ዝዓርግ ዝነበረ ሓደገኛ ኩነታት ንምቚጻዩ መንግስቲ ኤርትራ ምስ ፈደራዊ መንግስቲ ኢትዮጵያ ኣብ ወተሃደራዊ ጽምዶ ኣትዩ። እዚ ዓይነት ዝምድና ነቲ ተኸሲቱ ዝነበረ ሓደጋ ደው ንምባል ዝተሓርየ ስልታዊ ጽምዶ እዩ ነይሩ። ናይ መወዳእታ ዕላማ ወይ ስትራተጂ ግን ንሱ ዘይኮነ ሰላም እዩ።

ውህደት ስልታውን ስትራተጅያውን

ዕዉት ዞባውን ኣህጉራውን ዝምድና ውህደት ስትራተጅያውን ስልታውን ውጥንን ትግባረን ይሓትት። ብግቡእ ዝተጸንዐ ጽፉፍ ስትራተጂ ነቲ ዝዓበየ ዕላማ ንምብጻሕ ዝሕግዙ፡ ናይ ሓጺር ግዜ ስልታዊ ሸቶታት ይውጥን የተግብር።

ንኣብነት፡ ንነዊሕ ዝጠመተ ዞባዊ ኪዳን ንምህናጽ፡ ደረጃ ብደረጃ ምስ ውልቀ ሃገራት በይናዊ ጽምዶ ብምህናጽ ወይ’ውን ንብዙሓት ሃገራት ዘጠቓልል ዞባዊ ጽምዶ ብምህናጽ፡ ክልተኣዊ ወይ’ውን ናይ ብዙሓት ሃገራት ሓባራዊ ወተሃደራዊ ልምምዳት ምክያድ፡ ምስልጣን ሓይልታት ጎረቤት ዝኣመሰሉ ስልታዊ ስጉምቲ ይሓትት። ከምዚ ዓይነት ስልታዊ ተበግሶታት ዝምድናታት ኣሐዪሉ ነባሪ ስትራተጅያዊ ኪዳን ኣብ ምህናጽ ሓጋዚ እዩ።

ጽምዶ (Engagement)

ጽምዶ ኣብ መንጎ ሃገራት ወይ ውድባት ዝርርባት ንምክያድ፡ ዲፕሎማስያዊ ዝምድና ንምምስራት፡ ኣብ መንጎ ሃገራት ወይ ውድባት ምትሕብባር ንምሕያል ወይ’ውን ረጽሚ ንምውጋድ ዝካየድ ርክባት እዩ። ኣብ መንጎ ሃገራት ዝግበር ጽምዶ ብዙሕ መልክዕ ክሕዝ ይኽእል’ዩ። ብወግዒ ብመንግስታት ደረጃ፡ ህዝቢ ብህዝቢ ደረጃ፡ ብፍሉያት ማሕበራዊ ጉጅለታት ደረጃ ንኣብነት ቤት እምነታት፡ ዲያስፖራ፡ ኣክትቪስት ደረጃ ክኸውን ይኽእል። ዝኾነ ይኹን ርክባት ዕዉት ንክኸውን ግን በቲ ዝምልከቶ መንግስቲ ወይ ውዳበ ተቐባልነት ዘለዎ ክኸውን ይምረጽ። ይኹን’ምበር እቲ ማእከላይ መንግስቲ ሃገር ኣብ ዘይቆጻጸረሉ ኩነታት እንተወዲቑ፡ ምእንቲ ሃገራዊ ረብሓ ምስቲ ኣብ ባይታ ዘሎ ሓይልታት ጽምዶ ምትካል ኣማራጺ የብሉን። ከምኡ’ውን እቲ ማእከላይ መንግስቲ ዝበሃል ኣብ ኣንጻር ሓንቲ ሃገር ኣብ ኣዕናዊ ዕንደራ እንተ ኣምሪሑ ምስ ካልኦታ ሓይልታት ጽምዶ ምትካል ልሙድ እዩ።

ሓደ ካብቲ ብዓለም ደረጃ ዝነውሐ ዝበሃል ካብ መወዳእታ 1960ታት ክሳብ 2018 ዝቐጸለ ዕዉት ተባሂሉ ዝግለጽ ጽምዶ ኣብ መንጎ ቻይናን ኣመሪካን ዝነበረ እዩ።

ይቕጽል . . .