ኣቡነ ፍራንቸስኮስ ርእሰ ሊቃነጳጳሳት ዘሮሜ
መበል 266 ተካኢ ጴጥሮስ
Pope Francis performs the foot-washing ritual at the Castelnuovo di Porto refugees center near Rome on March 24, 2016. Vatican Press Office Via AFP/Geety Images
ብበዓል ፋሲካ 20.04.2025 ኣብ መንጎ ሕዝቢ ኮይኖም ባሪኾም “ርfhስ በዓል ፋሲካ” ድሕሪ ኢሎም፣ ንለይቱ ብርቱዕ ወቕዒ [ስትሮክ] ረኺቡዎም ልቦም ድሕሪ ተዳኺሙ ብ21.04.2025 ንግሆ ሰዓት 7:45 ብሰላም ዓሪፎም።
ብብዙኅ መንገዲ ተጠሚቱ ፍሉይ ዓይነት ነጥብታት ዚረኣዮ ጵጵስና ተባሂሉ ዚንገረሉ ዘሎ እዩ። እዚ ድማ በቲ ዚፍጸም ወይስ ውጽኢቱ ዘይኮነስ፣ ምስ ዝሓለፈ ብዚነጻጸረሉ ገሊኡ ነገራት እዩ፣ ነኣብነት ካብ ደቂ ማኅበር ኢየሱሳውያን ናብዚ ዝተጸውዑ ቀዳማይ፣ ካብ ደቂ ደቡብ (ላቲን) ኣመሪካ ናብዚ ዝተጸውዑ ቀዳማይ፣ ፍራንቸስኮ ዚብል ስም ዝወሰዱ ቀዳማይ፣ ከምኡ’ውን ኣብ ጉባኤ ቫቲካን 2ይ ዘይተሳተፉ፣ፍረ ናይ’ዚ ጉባኤ ደኣ’ምበር ኣብ ምስንዳዉን ምክያዱን ዘይነበሩ፣ ማለት ከም መጠን ካህን ኣቡን ወይ በዓል ልዑል ሥልጣን ኣብኡ ዘይተዋስኡ ምዃኖም እዮም። እዚ ዅሉ ብርግጽ ባዕሉ ብባዕሉ ፍሉይ ኣይገብሮምን እዩ። ባዕሉ ተኣምር ዚገብር’ውን ኣይኮነን፣ ግና ከኣ ከይተዘከረ ዚሓልፍ ኣይኮነን። ከምቶም ናይዚ ዝሓለፈ 50 ዓመታት ኣርእስተ ሊቃነጳጳሳት፣ ኣብቲ ብግዜ ጉባኤን ድሕሪኡን ኣብ ዝነበረ ሃለዋት ፍሉይ ኣበርክቶ እጃምን ዝነበሮም፣ ንኣፈጻጽማኡን ዕላማኡን ኣተረጓጕማኣኡን ብዙኅ ዝጸዓሩ ዘይኮኑስ፣ ምስ’ቲ ጉባኤ ዘለዎም ርክብ ብካልእ ኣገባብ ዚረአ፣ናይ’ቲ ጉባኤ ፍረ ወይ ውሉድ ከበሃሉ ዚከኣሉ፣ ፍሬኡን ለበዋኡን ብተግባር ኪነብሩ ዝጸዓሩ እዮም።
መን እዮም?
ብ17 ታኅሣሥ 1936 ኣብ ከተማ ቦነስኣይረስ (ኣርጀንቲና)፣ ድኻ’ኳ እንተዘይኮነት፣ ጽኑዕን ብርቱዕን ሕይወት ኣብ እትነብር ተራ ስድራቤት ተወልዱ። መበቈል ስድራቤቶም ካብ ወገን ፒየሞንተ (ኢጣልያ) እዩ። ተራን ልሙድን ዝኾነ ናይ ንእስነት እዋን ዘሕለፈ መንእሰይ ሖርገ ማርዮ በርጎልዮ፣ ኣብ ወገን ትምህርቲ ብሥነ-ቀመም (ኬሚስትሪ) ቀዳማይ ዲግሪ ረኺቡ፣ ኣብ መደብ ስራሕ ዝተዋፈረ ነበረ።
ብዙሕ ከይጸንሐ ግን መሠረታዊ ዝኾነ ጸዋዕታዊ ውሳኔን፣ ኣብ ናይ ውፉይ ሕይወት ማኅበር ናይ ምእታው መደብን ኣንቀሳቐሰ። ስለ’ዚ ከኣ ኣብ ማኅበር ኢየሱሳውያን ካህናት ኣተወ፣ ብ11 መጋቢት ናይ 1958 ዓ.ም.ፈ. ዓመት ተመክሮ ጀመረ። ነቲ ነዊኅን ጽኑዕን ዝኾነ መስርሕ ተመክሮ ማኅበር ሓሊፉ ከኣ፣ ኣብ ትምህርቲ ፍልስፍና ተጸምደ፣ ብ1963 ናይ ፍልስፍና ቀዳማይ መዓርግ ሊቅነት ጨበጠ። ቀጺሉ ኣብ ሳንታፈ ከምኡ ኣብ ቦነስኣይረስ፣ ፍልስፍና ኣብ ምስትምሃር ተዋፊሩ፣ ካብ 1964 ክሳብ 1966 መሃረ። ድሕር’ዚ ካብ 1967 ክሳብ 1970 ኣብ ሳንሚጐል (ኣርጀንቲና) መጽናዕቲ ትምህርተ-መለኮት ኣካየደ፣ ብ13 ታኅሣሥ ናይ 1969 ዓ.ም.ፈ. መንእሰይ በርጎልዮ መዓርግ ክህነት ለበሰ። ድሕር’ዚ ካብ 1970-71፣ ኣብ ሃገር ስጳንያ ዚካየድ ልዑል ንማኅበሮም ዚርኢ ትምህርቲ ወሰኹ። ብ22 ሚያዝያ ናይ 1973 እቲ ንኢየሱሳውያን ደቂ ማኅበር ዘገድድን ምስ ርእሰ ሊቃነጳጳሳት ዘር.ሊ.ጳ.ሳስርን ፍሉይ ዓቢይ መብፀዓ ገበሩ። ክንንየው ከይደንጐዩ መምህር ተመክሮን፣ መምህር ትምህርተ መለኮትን ኮይኖም ኣብ ሳንሚጐል/ሳንሖዜ ሰርfh (1972-73)።
ብ31 ሓምለ ናይ 1973 ድማ ኣብ ኣርጀንቲና ናይ ዚርከቡ ደቅ ማኅበሮም ጠቕላሊ ሓለቓ (Provincial) ኮይኖም ተመዚዞም ካብ 1973 ክሳብ 1979 ሰርfh። እዚ ዓመታት’ዚ ንሃገር ኣርጀንቲና ኣዝዩ ፈታኒ ዝኾነ፣ ናይ ወተሃደራዊ “ዲክታቶርያዊ” ሥርዓት ዝዓብለለሉ እዋን ነበረ። በቲ እዋንቲ ገሊኦም ካህናት ደቅ ማኅበሮም ብመንጽር’ቲ ካብዚ ዲክታቶርያዊ ሥርዓት ዚወርዶም ዝነበረ መሪር ስደት ኣይተከላኸሉሎምን ዚብል ወቐሳ’ውን ኣብ ልዕሊኦም ይስንዘር እዩ።
ሖርገ (ጊዮርጊስ) ማርዮ በርጎልዮ
ትውልዲ- 17 ታሕሳስ 1936
ኣብ ቦነስኣይረስ ኣርጀንቲና፣
ትውልዶም - ካብ ወገን ፒየሞንተ ኢጣልያ
ትምህርቲ - ኬሚካል ኢንጂነሪንግ ዲግሪ
ማኅበር - 11 መጋ. 1958 ኣብ ማኅበር ኢየሱሳውያን ተመክሮ ጀመሩ፣
ፍልስፍና፣ ብ1963 ኣብ ቦነስኣይረስ ብፍል ስፍና ዲግሪ ጨበጡ፣
ምምህርና - 1964-65-66 ኣብ ሳንታፈ ቦነስኣይረስ መሃሩ፣
መጽናዕቲ ትምህርተ መለኮት - 1967-70
ኣብ ሳንሚጐል ገበሩ
ክህነት - 13 ታኅሳስ 1969
ልዑል ትምህርቲ - ስፐይን - ካብ 1970-71
ዓቢይ መብፅዓ - 22 ሚያ. 1973
መምህር ተመክሮ - ኣብ ሳንሚጐል 1972- 73 መምህር ትምህርተ መለኮት
ሓለቓ ማኅበር (Provincial) 31 ሓምለ
1973 ኣብ ሳንሚጐል - ሳንሖዜ
ዶክትረይት - ኣብ ጀርመን ብ1986 ደሓር ኣብ ኮርዶባ ዩኒቨርሲቲ ኣበነፍስ
ጵጵስና፣20 ግን. 1992 ሓጋዚ ጳጳሳ ቦነስ- ኣይረስ - ብ28 የካ. 1998 ከኣ ንካር ዲናል ኣንቶንዮ ኳራንቺ ተኪኦም ሊቀ ጳጳስ ኮኑ።
ሲኖዶስ ሮማ - 20 ጥቅ. 2001 (10ይ ሲኖዶስ) ንዓይኒ ብዙኃት ማረኹ።
ፕረሲደን ረኪበጳጳሳት ኣርጀንቲና፣ ካብ 8
ኅዳር 2005 ክሳብ 8 ኅዳር 2011.
ካርዲናል ኮኑ፣ - 21 የካቲት 2001
ኃላፍነት/ኣባልነት ኣብ ቤትጽሕፈታት ሮማ
Congregation of Divine Worship
Congregation for the Clergy
Congregation Consecrated life
Pontifical council for laity
Pont. Comm. for Latin America
ኣብ ናይ 2005 ምርጫ ር.ሊ.ጳ. ቀንዲ ሕጹይ ነበሩ፣ ከም ራትዚንገር ኢንተርና ሺናል’ኳ እንተ ዘይነበሩ ኣብ ኣርጀንቲና ግን ፍሉጥ፣
ኣብ 2001 ሲኖዶስ ዝተራእየ በርጎልዮ፦
-ዓሚቝ መንፈሳውነት
-ርዝነትን ብልሒ ኣእምሮን
-ተዮሎጋዊ ብስለትን ርቀትን
-ፖሊቲካዊ ትኩርነትን ብልኃትን
ትሑት ኵነታኦም ዚግለጸሉ፣
-ሕዝባዊ መጓዓዝያ ዚጥቀሙ፣
-ብትሑት መነባብሮ ዚፍለጡ፣
ትምህርትን ኣናቕጽን እምነት ቀጥ፣
-ብማኅበራዊ ፍትሒ ዚግደሱ
-ጉዳይ ድኻታትን ትfhታትን ዚሣቕዮም፣
13.04.2013 ር.ሊጳ. ኮይኖም ተሓርዩ
ካብ ስብከቶም፦
*ምስ ኣምላኽ ምጕዓዝ (ከም ኣብርሃም)
*ቤተክርስትያን ምሕናጽ
*ንኽርስቶስ ምእማን
ፈላሚት ስብከት (ቅዱስ ዮሴፍ)
a. ሓላው ቤተክርስትያን
b. ሓላው ተፈጥሮ
c. ሓለውቲ ሕይወት ብጻይና
d. ሥልጣን - ኣግልግሎት እዩ
e. ተስፋ -ኣብ መንጎ ጸልማት
(በነዲክቶስ - ተስፋ ኣብ ምድረ በዳ)
f. ኮኾብ ተስፋ ይብራህ
መሪሕ ዕላማ -
ብምሕረት ስለዝጠመተኒ ሓረየኒ - Miserando atque eligendo –
[Bede the venerable]
12 ዓመታት ዘመነ ጵጵስናኦም - [ 13.04.2013 ----21.04.2025]
1. ብብዙሕ መዳያት ፈላሚ፡
* 1ይ ኣባል ማኅበር ኢየሱሳውያን ር.ሊ.ጳ.፡
* 1ይ ር.ሊ.ጳ. ካብ ደቡብ [ላቲን ኣመሪካ]፡
* 1ይ ስም ፍራንቸስኮ ዝለበሱ [ብዘይ ቍጽሪ]፣
* ካልእ ር.ሊ.ጳ. ከለዉ ዝተመርጹ ቀዳማይ፣
* 1ይ ካብ ሓዋርያዊ መንበሪ ጳጳሳት ወጻኢ ዝተቐመጡ፣
* ብዝቐደሙ ር.ሊ.ጳ. ዘይተበጽሐ ቦታታት ዝበጽfh፣
* ካብ ኢራቕ ክሳብ ኮርሲካ ዝበጽfh፣
* 1ይ ምስ ኣስላም ሰኘድ ሕውነት ዝፈረሙ፣
* 1ይ ንደቀንስትዮ ኣብ ናይ ቤ.ክ. ቤትጽሕፈት ዝመደቡ፣
* ን300 ጊዜያት ዚኣክል ንውግእ ዝዀነኑ፣
2. ካብቲ ዚጓስዩዎ ሕዝቢ ኪፍለዩ ዘይፈቐዱ
* ኣብ ቤትጽሕፈታት ቫቲካን ዝገብርዎ ምብጻሕ፣
* ኣብ እዮቤል 2016 ምስቶም ንጹላትን ሕቡሳትን፣
* ኣብ ወሰናስን ሮማ ዘሎ ቍምስናታት ምብጻሕ፣
* ብቴሌፎን ብምርኻብ ደሃይ ምፍላጥ፣
* ካብ’ቲ ፈላሚ ናይ2013 ምብጻሕ ብራዚል ይጅምር፣
3. ሓዋርያዊ ጕስነታዊ ምብጻሕ
* 1ይ ር.ሊ.ጳ. ኣብ ኢራቕ ዓዱ ንኣብርሃም ዝበጽfh፣
* ማዕጾ እዮቤል ምሕረት ኣብ ባንጒ [ማእ.ኣፍሪቃ] ከፈቱ፣
* ኣብ ደቡባዊ ምብራቕ እስያ ዝነወሐ ሓዋ.ጕዕዞ ገበሩ፣ ኢንዶኔዥያ፡ፓፕዋ-ኒዩጊኒ፡ቲሞር ኤስት፡ሲንጋፖር፣ እዚ ኣብ መስከ 2024 እዩ።
* ላምፐዱዛ፡ መቓብር ኣሽሓት መንእሰያት ዝኾነ ባሕሪ ከይዶም ጸለዩ፣ ዕንበባ ኣንበሩ።
* ጁባ፣ ምእንቲ ሰላም’ታ ዓዲ ጸለዩ ተንበርኪኾም ተማሕጸኑ ምስ መራሒ ኣንግሊካን ኮይኖም በጽሑ፣ ኮንጎ 2023፣
* ብ2014 ቅድስት ሃገር በጽfh። ብምኽንያት ሉተራዊ ለውጢ [መበል 500 ዓመት]ሉንድ ስዊድን በጽሑ።
* ብ2015 ኣመሪካ/ኪዩባ በጽfh፣ ካስትሮ/ ኦባማን ከላዝቡ፣
* ኣብ ሃቫና [ኪዩባ]ምስ ፓትርያረክ ኪሪል [ናይ ሞስኮ]ርክብ
* ብ2019 ኣብ ኣቡዳህቢ፣ ምስ ኢማም ኣልጣየብ ሰነድ ሕውነት ከተሙ። እዚ ክታም ምስ ዩኒቨርሲቲ ኣል ኣዝሃር ቀጸለ። ናይ ርክብን ልዝብን እስልምና-ክርስትና ዝለዓለ ጠርዙ።
4. 4ተ ዓዋዲ መልእኽታት [ኤንሳይክሊካል]
* “ብርሃን እምነት”፡ ምስ በነዲክቶስ 16፣ ብዛዕባ እምነት፣
* “ዝተመስገንካ ኩን”፣ ብዛዕባ ተፈጥሮን ሓለዋኡን፣
* “ኵልና ኣኅዋት ኢና”፣ ውጽኢት ሰነድ ኣቡዳህቢ፣ ሓደጋ ሓዲስ ኵናት፣ ንሰብ ኡንኮ መጻኢኡ ሕውነት፣
* “ኣፍቂሩና”፣ ብዛዕባ’ቲ ኣብ ልቢ ኢየሱስ ዝተጋህደ፣ መለኮታዊ ኮነ ሰብኣዊ ፍቕሪ እትገልጽ።
5. 7ተ ሓዋርያዊ መልእኽታት
* “ሓጎስ ወንጌል”፣ ብዛዕባ ሞራል ስነምግባርን።
* “C’est la Confiance” መበል 150 ዓመት ልደት ተረዛ፣
* “ናይ ፍቕሪ ሓጎስ”፣ ናይቲ ሲኖዶስ ስድራቤት ውጽኢት፣
* “ክርስቶስ ሕያው እዩ”፣ ናይ ሲኖዶስ መንእሰያት ውጽኢት፣
* “ኰሪዳ ኣማዞንያ”፣ ንመላእ ዞባ ኣማዞን ዚርኢ ሲኖዶስ፣
* ”ተፈሥfh ወተሓሰዩ”፣ ንጸዋዕታ ቅድስና ዚርኢ ትምህርቲ፣
* ንጐይታ ወድሱዎ”፣ “ዝተመስገንካ ኩን” ንትብል ዝቐጸለት፣
* “Motu Proprio”[ሠናይ ፈቓድ] ዚበሃል ውሳኔታት ር.ሊ.ጳ. ዝሓዘ መልእኽታት ክሳብ 60 ኣቢሉ ይበጽሕ።
6. ኣብ ቤጽሕፈታት ሮማ ዝተገብረ ለውጢ፣
* ብዙሕ ቤትጽሕፈታት ናይ ለውጢ መደባት ተገይሩሉ፣
* ብፍላይ እቲ ኣመሓዳድራ ገንዘብ ዚርኢ ሓያል ለውጢ፣
* ብዓይነቱ ፍልይ ዝበለ ቤትምኽሪ ካርዲናላት ቆይሙ፣ ኣብ ምምራሕ ቤተክርስትያን ንር.ሊ.ጳ. ዚሕግዝ እዩ።
* ናይ ገሊኡ ኣብያተ ጽሕፈት ስራሓት ከምዚሓጽር ተገቢሩ፣
* “ወንጌል ስበኹ” እትብል ሰነድ ብ2022 ዘርግfh፣ መሠረታዊ ለውጥታት ዘምጸአት ሰነድ እያ።
* ባዕሎም ዚመርሕዎ ክፍሊ ስብከተ ወንጌል ተተኽለ፣ ኣብዚ ዓለማውያን-ምእመናን ከምዚሳተፉ ተገብረ።
* መራኸብ ብዙኃን ዚግደስ ቤትጽሕፈት ንፈለማ ጊዜ ፓውሎ ሩፊኒ ዝተባህለ ዓለማዊ ከምዚመርሖ ተገብረ።
* ብውፉያት ናይ ዚግደስ ቤትጽሕፈት ሓላፊት ከኣ ንፈለማ ሓንቲ ጓለንስተይቲ፣ እናቴ ሲሞና ብራምቢላ ተመዘዛ።
* ናይታ ከተማ ቫቲካን ኣመሓዳሪት ድማ ፈለማ ጓለንስተይቲ፣ እናቴ ራፋኤላ ፐትሪኒ ተመደባ።
7. ካልእ ነጥብታት
* ደቀንስትዮ፣ ካብ ዝሓለፉ ኵሎም ር.ሊ.ጳ. ንደቀንስትዮ ኣብ ኃላፍነታት ዘሳተፉ እዮም።
* ንዝተፋትfhን ኣብ ጸገም ኪዳን ንዚርከቡን ዚግበር ጕስነታዊ ሓገዝ ዘተባብዑ፣
* ኣብ ቤተ ክርስትያን ንዅሉ ዚኸውን ቦታ ኪህሉ ስለዘለዎ፣ነቶም ኣብ ጽንኩር ኵነታት ዘለዉ ከይተረፈ ኪሕለየሎም ከምዚግባእ ኣማሕጸኑ።
* ኣብ ቻይና ንዘለዉ ክርስትያን ብዚርኢ እውን ልዝብ ኪግበር፣ እቲ ናይ 2019 ሰነድ ኪፍረም ተኻእለ።
* ተልእኮ ወንጌልን ሲኖዶሳዊ ኣተሓሳስባን ኣገባብን ኪሠርጽ፣
* ንድኻታትን ስደተይናታትን ዚግባእ ኣተኵሮ ኣርኣዩ፣
* መርኣያ ድማ ብ2017 ነዚኣቶም ዝተወፈየ ዕለት መደቡ፣
* ንሰላም ሕልፊ ካልእ ዝተወፈዩን ዘማሕጸኑን እዮም። ምእንቲ ሰላም ቀጻሊ ጸሎትን ምህለላን ኪግበር ኣተሓሳሰቡ፣ ሶርያ፣ሊባኖስ፣ኣፍጋኒስታን፣ ቅድስት ሃገር፣
* ብ2022 ንሩሲያን ዩክሬይንን ናብ ሰላም ምእንቲ ኪምለሳ ናብ ንጹሕ ልቢ ማርያም ኣማሕጸኑወን፣
* ምስ ፕረዚደንት እስራኤል ሺሞን ፐረዝን ፕረዚደንት ማሕሙድ ዓባስን ኮይኖም ዝተከልዎ ኣውሊዕ ካብዚ ናይ ሰላም ባህጊ ዝተበገሰ እዩ።
* ኵናት ዘሳውሩን ዘጐሃህሩን ኵሎም ኣብ ቅድሚ ኣምላኽ ብንብዓት ንጹሓን ኪሕተቱ ምዃኖም ነገሩ።
* ኣብ ዕዳጋ ኣጽዋር ዚውዕል ዘሎ ገንዘብን ሃብትን፣ ንልምዓትን ተጻይ ድኽነትን ኪዎል ኣመሙ፣ ነዚ ከምዚ ዝበለ ሓሳብ ብዘይድግፉ ከኣ ተወቒሶም ይኾኑ፣
* ዝነበረ ገሊኡ ልማዳትን ሥርዓታትን ስለዘትረፉ ዚወቕሱዎምን፡ ዘይድግፉዎምን ዘይነበሩ ኣይኮኑን፣
* ጽንኩርን ጽጉምን እውን ኣሕሊፎም እዮም፣
* ንእመሓዳድራ ገንዘብ ብዚርኢ ዘጋጠመ ጸገማት፣ “Vatileak” ዝተሰምየ። ብናይ ተክኖሎጂ ውጽኢት ስትረትን ምሥጢራትን ብዘይህሉ ኣገባብ ምዝርጋሕ፡ ንብልሽውና ዚርኢ ፍጻሜታት፣
* ኣብቲ ዓቢይ ሕማም ኮቪድ ንዓለም ዘጸናንዑ እዮም።
8. ንሕማሞም ዚምልከት
* 2021፡2023 ኣብ ፖሊክሊኒክ ጀመሊ መብጣሕቲ፣ ኣብ መወዳእታ 2023 ድማ ንሥርዓተ ምስትንፋስ ዚርኢ ጸገማት ኣጓነፎም፣ ኣብ’ዘን ዝሓለፋ ሠለስተ ዓመታት ብተንቀሳቓሲ መንበር ኪሕገዙ ተገደዱ፣
* ኣብ’ዚ ቀረባ እዋን ነስታት 38 መዓልቲ ኣብ ሆስፒታል ተዓቝቡ፣ ምስዚ ዅሉ ግን ካብቲ ዚጓስዩዎ ሕዝቢ ኣይተነጸሉን።
9. ጸብጻባት
* 163 ካርዲናላት ሠየሙ። ናይ 900 ቅድስና ኣወጁ፣ ፍሉይ ዓመት እዮቤል መደቡ፣[2016/2025] ን500 ግዜ ዚኣክል ንምእመናን [ኣብ ቅ.ጴጥሮስ]ተቐቢሎም ኣስተምሃሩ።
https://local21news.com/news/nation-wor ... e-brothers